Turaql? soz dizbeklerin oq?t?wd?n ahmiyetli maseleleri

Jumıstıń  maqseti  hám  wazıypaları.  Maqseti  –  turaqlı  sóz  dizbeklerin 

jıynaw, olardı tallap, analizlew, kórkemlew quralları xızmetinde keliwin úyreniw. 

Wazıypası – turaqlı sóz dizbeklerin oqıtıw usılların kórsetiw. 

Jumıstıń  qurılısı  hám  tártibi.  Jumıs  qurılısı  boyınsha  kirisiw,  eki  bap, 

juwmaq hám paydalanılǵan ádebiyatlar diziminen ibarat. 

---

 

7

a) Qaraqalpaq til biliminde turaqlı sóz dizbekleriniń izertleniwi. 

Qaraqalpaq  tilinde  turaqlı  sóz  dizbekleri  haqqındaǵı  másele  ele  tolıq  túrinde 

hár tárepleme izertlenbegen máselelerdiń biri. Ol tek qaraqalpaq tilinde ǵana emes, 

al  ulıwma  basqa  da  tuwısqan  xalıqlardıń  tillerinde  de  belgili  bir  izge  túsip,  tolıq 

sheshilmegen  máselelerdiń  biri.  Sonlıqtan  da,  ilimpazlar  til  biliminde  turaqlı  sóz 

dizbekleri, idiomalıq sózler, leksikalıq sóz dizbekleri, idiomalar, frazemalar usaǵan 

túrlishe  terminlerdiń  paydalanılıp  kiyatırǵanlıǵı,  bul  narseniń  turaqlı  sóz 

dizbekleriniń  mazmunın  anıqlawdı  qıyınlastırıp  kiyatırǵanın  aytadı.  Sonıń  menen 

birge,  turaqlı  sóz  dizbekleri  ózleriniń  qurılısı  jaǵınan  túrlishe  semantikalıq  jaqtan 

xarakteri  hár  qıylı  bolıp  keledi.  Bul  nárse  turaqlı  sóz  dizbekleriniń  obektin  dál 

belgilewde biraz qıyınshılıqlar tuwdıradı. 

Haqıyqatında da, tap usı kúnge shekem turaqlı sóz dizbekleri dep neni tanıw 

kerek,  onıń  sózlerden  hám  basqa  sóz  dizbeklerinen  tiykarǵı  ayırmashılıǵı  nede, 

turaqlı sóz dizbekleriniń qanday túrleri bar, olardı qalay klassifikasiyalawǵa boladı 

degen  másele  hár  túrli  qaralıp,  túrlishe  sheshilip  kiyatır.  Biz  qaraqalpaq  tilindegi 

turaqlı  sóz  dizbeklerin  anıqlaw  hám  olarǵa  sóz  qatlamlarınıń  biri  sıpatında 

qaraǵanda bul haqqındaǵı miynetlerdi basshılıqqa alamız. 

Qaraqalpaq til biliminde turaqlı sóz dizbekleri boyınsha bir qatar izertlew jumısları 

orınlandı. Qaraqalpaq tilindegi frazeologiyalıq sózler boyınsha sózlikler J.Eshbaev

1

 

hám  T.Jumamuratovlar  tárepinen  dúzildi

2

.  E.Berdimuratov

3

  óz  izertlewlerinde 

frazeologiyanı  leksikologiyanıń  bir  tarawı  sıpatında  kórsetedi.  A.Bekbergenov

4

 

frazeologizmlerdiń  tilimizde stillik  qollanılıw ózgeshelikleri  haqqında  aytıp ótedi. 

S.Nawrızbaeva

5

  qaraqalpaq  tilindegi  frazeologiyalıq  sóz  dizbekleri  boyınsha 

_____________________________________ 

1. Ешбаев Ж. Қарақалпақ тилиниң қысқаша фразеологиялық сөзлиги. Нөкис, 1985. 

2. Жумамуратов Т. Русско – каракалпакский фразеологический словарь для школьников. Нукус, 1985. 

3. Бердимуратов Е. Ҳəзирги қарақалпақ тили. Лексикология. Нөкис, 1972. 

4. Бекбергенов А. Қарақалпақ тилиниң стилистикасы. Нөкис, 1990.    

5. Наўрызбаева С. Фразеологические единицы в каракалпакско – русском словаре. Ташкент, 1972.  

---

 

8

kandidatlıq  dissertaciya  jaqladı.  G.Aynazarova

6

  qaraqalpaq  tilindegi  simmetriyalı 

frazeologizmlerdi  úyrendi  hám  monografiya  shıǵardı.  G.Aynazarova  hám 

E.Berdimuratovtıń

7

  avtorlıǵındaǵı  maqalada  «Qırq  qız»  dástanı  leksikasındaǵı 

frazeologizmler sóz etilgen. Kórkem shıǵarmalardıń tilindegi turaqlı sóz dizbekleri 

ele arnawlı túrde ilimiy kózqarastan izertlenbedi.  

Biziń bul pitkeriw qánigelik jumısımızda qaraqalpaq tilindegi turaqlı sóz dizbekleri 

hám olardı oqıtıw usılları haqqında sóz ettik.