Turagent funksiyalari va vazifalari

Turagent funksiyalari va vazifalari.

Turistik tekshiruvlaming ko‘proq tarqalgan maqsadlari alohida

mamlakatlar bo‘yicha kelishlar sonini (chiqib ketish oqimi uchun

rhiqishlar) belgilash hisoblanadi. Unda tashrif buyuruvchilarning jinsiy

larkibi, yoshi, oilaviy ahvoli, fuqaroligi, ma’lumotlilik darajasi va

boshqalar ifodalanadi.

Turistik tekshiruvlarda safarning o‘ziga alohida e ’tibor qaratiladi.

Boriladigan joyi, ko‘zlangan masofa, transport turi, bo‘lish davomiyligi,

joylashtirish tipi va boshqalar ko‘zda tutiladi.

Kuzatuv obyekti bo‘lib tashrif buyuruvchilarning barcha m a’lumotlari

mazmuni hisoblanadi. Bunday tekshiruv muntazam o‘tkaziladi. Maxsus

anketa mamlakatga kelayotgan xorijiy turistlar haqida mayda-chuyda

tafsilotlargacha axborot olish imkonini beradi.

Kuzatuv obyekti elementlardan yoki bittaginadan iborat bo‘ladi. Ular

obyekti bir butun holatda o‘rganishga imkon beradigan statistik

tavsifnomaga taalluqlidir. Bu birlikka munosabat tarzida bir qator ajralib

turuvchi qirralar, qiziqtirayotgan ma’lumotlar (belgilar) qayd etib

boriladi.

Turizmda birlik kuzatuvi bo‘lib alohida olingan tashrif buyuruvchi

yoki sayohatchi guruh (oila) a’zolarining barchasi haqida axborot

beruvchi boshliq xizmat qilishi mumkin.

Kuzatuv obyekti haqida tasavvurga ega bo‘lish uchun, bu birlikka

kiruvchi hammadan so‘rab chiqish shart emas. Bu tekshirish muddatlarini

cho'zib yuborgan bo‘lardi. Sezilarli moliyaviy sarf-xarajatlarni talab qilardi.

Faollar katta qismi diqqatini jalb etardi, umuman tekshiruvning o‘zi

bosh og‘riq bo‘lardi. Shuning uchun statistik kuzatuvlarning kattagina

qismi yoppasiga bo'lmasdan, balki tanlangan holda o'tkaziladi. Tartibqoidaga

asosan so'raluvchilar sifatida tekshiruvda ishtirok etishlari uchun

ma’lum miqdorda odamlar tanlab olinadi. Tanlash hajmi kuzatuv maqsadi

va vazifalaridan kelib chiqib belgilanadi. Tanlab olish nechog‘li to‘g‘ri

qilingani ko‘p jihatdan statistik axborotlarning ishonchliligi va sifatiga

bog‘liqdir. Tekshirish rejasiga muvofiq tashrif buyuruvchilar tanlab

olinaailar va anketa so‘rovidan o'tkaziladi.

So‘rovnomada mavjud savollar mazmuniga qarab (so‘raluvchining

shaxsi, xulq-atvori, bilim darajasi haqidagi dalillar) farqlanadi. Vazifasi

bo'yicha (asosiy va asosiy emas), shakli bo‘yicha (ochiq va yopiq)

aniqlanadi. Odamlarning bilim darajasi dalillari haqida savollar ularning

fikrini, istaklarini, mo‘ljallari, kelajakdagi rejalari va h.k.larni aniqlashga

qaratilgan b o ‘ladi. Turistik tekshiruvlarda, odatda, ular tashrif

buyuruvchilarga xizmat ko‘rsatish sifatiga taalluqlidir. Xulq-atvor

haqidagi savollarda tashrif buyuruvchining xatti-harakatlari, qilmishlariga

doir dalillar aniqlanadi. Shaxs haqidagi savollarda esa so‘raluvchining

anketadagi barcha dalillari aks etadi. Ya’ni jinsi haqidagi ijtimoiydemografik

blok savollari, yoshi, oilaviy ahvoli, kasbi, ma’lumoti va

h.k.lar o‘rganiladi va aniqlanadi.
Asosiy funksiyalar va ularning ketma-ket bajarilishi xorijiy turistlarni

qabul qilish bo‘yicha turoperatordan o‘z mamlakatida amalga oshiriladi.

Turistlarni qabul qilish bo‘yicha belgilangan funksiyalariga muvofiq

turoperator tanlagan xorijlik turistlar safarini qabul qilishni tashkil etish

texnologiyasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi.

1. Umumiy rejalashtirish: xorijiy turistik bozorni tanlash va safarga

talabni baholash (turistlar soni, sayohatdan maqsad, turizm mavsumi

va boshq.).

Bu ko‘rsatkichlar xorijiy turistik bozorlar konyunkturasini o‘rganish

asosida aniqlanadi. Marshrutlar, dasturlar, xizmatlar paketi klassligi va

tarkibini rejalashtirishda qabul qiluvchi firmalar odamlar va moliyaviy,

moddiy texnik resurslarini hisobga olish zarur. Eng awalo, ularni

mehmonxonada, transportda, obyektlarni ko‘rsatishda zarur xizmatlami

ta ’minlay olish imkoniyatlari hisobga olinadi.

2. Mahalliy turoperator tomonidan turistik mahsulotni ular hali ham

xorijiy turistik bozorda sotish va harakatni tashkil etish maqsadida

mamlakat (mamlakatlar) bilan hamkorlik o‘matish. Ular bilan xorijlik

turistlarni qabul qilish va xizmat ko‘rsatishning aniq shartlarini kelishib

olish, jumladan:

• xorijiy turistlarning umumiy soni, guruhlar soni, ular tarkibi;

• guruhlarning kelish va qaytish sanasi, xalqaro transport turi;

• xorijiy turistlarning sayohat yo‘nalishlari va dasturlari (kunlar

bo‘yicha);

• taqdim etiladigan xizmatlar paketi, ularning miqdoriy va sifatiy

tarkibi;

• xizmatlar paketi narxi;

• vizaviy qo‘llab-quwatlash majburiyati, hisob-kitob sharti, turiarni

bronlashtirish va bekor qilish, xizmat ko‘rsatish, reklamatsiya va boshqa

mavjud shartlar bajarilishi uchun javobgarlik.

3. Qabul qilish bo‘yicha turoperatorning xorijiy tomon bilan tur

shartlarini kelishib olishi va parallel ravishda turistik xizmat yetkazib

beruvchilar bilan ham xizmat ko‘rsatish kelishib olinadi. Shu maqsadda

turfirma zarur xizmatlar yetkazib beruvchilar bilan tegishli shartnoma

tuzadi. Bunday shartnomalar tuzilayotganda yetkazib beruvchining

barcha javobgarliklari bekam-u ko‘st xizmat ko‘rsatish, xorijiy turistga

yetkazilgan zarar, sog‘lig‘i, hayoti va mulki, daxlsizligi uchun javob

bo‘lajagi to‘g‘risida kelishib olinadi.

Qabul qilish bo‘yicha turoperator ayniqsa, xorijiy turistlarga ekskursiya

xizmati ko‘rsatish uchun gid-taijimonlami taklif etishda e’tiborli boiishi

lozim. Gidlar xorijiy tilni yaxshi bilgan, ko'rsatiladigan obyektlar, mazkur

mamlakat hayoti, tarixi haqida mukammal axborotga, bilimga ega

bo‘lishlari zarur. Ular xorijiy turistlar bilan ishonchli aloqaga kirishadigan,

yuksak madaniyatli, suhbatda yuqori fazilatga ega bo‘lishi kerak.

4. Qabul qilish bo‘yicha mazkur mamlakat turoperatori xorij bozoriga

turiarni sotish reklama kompaniyasini o‘tkazish boshlanishi bilan sotish

ustidan nazorat o‘matish kerak. Bu maqsadda xorijiy turoperator mazkur

mamlakat har bir guruh bo‘yicha bronlashtirilgan turning sotilishi

(progrecc repot) haqida muntazam axborot berishni o‘z zimmasiga

oladi. Tomonlar, shuningdek, har bir bronlashtirilgan turistlar uchun

vizaviy qo‘llab-quwatlashni o‘z vaqtida ta’minlashlari lozim.

5. Xorijiy turistlar yetib kelishi arafasida turoperator xorijlik

sheriklariga avans to‘lovlari tushganini o‘z vaqtida tekshirib ko‘rishga

majbur. Bir vaqtning o‘zida korxonani xorijiy turistlami qabul qilish va

xizmat ko‘rsatishga tayyorligi tekshiriladi. Turistlaming mehmonxonaga

kelish vaqti, ularning oxirgi soni, bir yoki ikki xonali nomerlarga

familiyalar bo‘yicha bronlashtirish (rooming list), ovqatlantirish vaqti,

menyu (taomnoma), avto transport berish, uchrashuv va kuzatuv,

ekskursiya, muzey, teatr va boshqalarga chipta borligi kabilar haqidagi

axborotlar aniqlanadi.

6. Yetkazib beruvchilar bilan xizmat ko‘rsatish yuzasidan kelishilgan

shartlarga amal qilinishi milliy turoperator tomonidan nazoratga olinishi

ayniqsa, muhim ahamiyatga ega. Shu maqsadda turfirma o‘zining mas’ul

xodimini tayinlaydi. U xorijiy turistlarga qanday xizmat ko‘rsatilayot-

ganini kuzatadi. Agar kamchilik yuz bersa, darhol tuzatish va yetkazilgan

zarami to‘latishga harakat qiladi.

Xalqaro turizmda qabul qilingan adolatlarga muvofiq xorijiy

turistlarning katta qismi xorijiy turfirmalar xodimlari kuzatuvida (tour

leader) sayohat qiladilar. Ulaming vazifasiga xizmat ko‘rsatish sifatini

nazorat qihsh va turistik guruh a’zolariga vujudga kelgan muammolami

hal etishda yordam ko‘rsatish kiradi. Shartnoma shartlari bo'yicha

turfirmalar o‘zlarining xorijiy sheriklari bilan bunday kuzatuvchilarni

bepul qabul qilishga to ‘g‘ri keladi. Shunga qaramasdan, u xorijiy

kuzatuvchilar bilan hamkorlikdan manfaatdor bo‘lishi kerak, chunki

xorijiy turistlar turfirmalarning har qanday lavozimdagi shaxsga nisbatan

ko‘proq ishonishadi.

7. Xorijiy turistlar sayohati oxirida turfirma tursafar ishtirokchilariga

anketa so‘rovlari o'tkazishni tavsiya etadi. Javoblar mazkur mamlakat

turfirmalariga ularning ishi sifatiga obyektiv baho berish va bu bahodan

o‘zining kelgusidagi turmahsulotlarini yaxshilashda foydalanish imkonini

beradi. Xorijiy turistlar tomonidan xizmat ko'rsatishni tashkil etishda

bildirilgan shikoyatlar darhol inobatga olinib, tekshirib ko‘riladi va zarur

boisa, yetkazilgan zarar to ‘lanadi.