Tuproqshunoslik va geografiya

Zarafshon havzasidagi daryolar va soylar soni,

ularning umumiy uzunliklari

Uzunliklar oraligi,km	Daryolar va soylar soni	Umumiy uzunligi, km
<10	1941	3020
10-15	60	716
16-20	20	353
21-30	20	497
31-50	19	684
51-75	1	66
75<	3	237
Uzunligi ko’rsatilmagan	9	-
Jami	2064	5573

Jadvaldagi uzunliklar oraliqlarini belgilashda hududning o’ziga xos gidrografik xususiyatlari, aniqrog’i, O’rta Zarafshon daryolari va soylari uzunliklarining nisbatan kichikligi e’tiborga olindi. Ushbu ma’lumotlar asosida turli uzunliklar oraliqlariga to’g’ri keladigan daryolar sonini ko’rsatuvchi diagramma chizildi.

Jadvalda keltirilganidek, Zarafshon daryosi havzasining O’zbekiston qismidagi daryolar, soylar va jilg’alarning umumiy soni 2064 tani tashkil etadi. Shundan 1941 ta soylarning uzunligi 10 km dan kichik bo’lib, ularning hissasi ushbu hududda hisobga olingan soylarning umumiy soniga nisbatan 94% ga teng. Soni bo’yicha undan keyingi o’rinda uzunliklari 10÷15 km oraliqdagi kichik daryolar va soylar turadi.

Havzada uzunligi 10-15 km oraliqdagi soylarning soni 60 ta, 16-20 km va 21-30 km oraliqlarda 20 tadan, 31-50 km oraliqda-19 ta, 51-75 km oraliqda -1 ta va uzunligi 75 kmdan katta bo’lgan soylar 3 tani tashkil etadi. Havzada uzunligining kattaligi bo’yicha Oqtepasoy (77 km), To’sinsoy (76km) va Qorasuv (66 km) boshqa daryolardan ajralib turadi. Uzunligi ko’rsatilmagan 9 ta suv oqimlarini hisobga olmaganda, havzadagi qolgan barcha daryolar va soylarning umumiy uzunligi 5573 km ga teng.

Gidrografik tadqiqotlarda turli uzunliklar oraliqlariga to’g’ri keladigan daryolarning umumiy uzunligini aniqlash muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga ega.

Tadqiqotlarning keyingi bosqichida uzunligi 10 km dan katta bo’lgan daryolar hamda soylar soni va ularning umumiy havza maydonlari haqidagi ma’lumotlar jamlangan. Yuqoridagi kabi, bu erda ham daryolar va soylarning havza maydonlari o’lchamlari oraliqlarini tanlashda ularning o’ziga xos xususiyatlari, ya’ni nisbatan kichikligi hisobga olindi.

2-jadval