Tuproqshunoslik va Agrokimyo fani

Qora tuproqlar o’tloqi-qora tuproqlari va sho’rtobli tuproqlar kompleksi bilan birga 191 mln.ga yoki MDХ hududi tuproqlarining 8,6% ini tashkil etadi. Qora tuproqlar asosiy maydonlari Moldaviya va Ukrainada, Shimoliy Kavkazda, Rossiyaning Volga bo’yi, G’arbiy Sibir hamda Shimoliy Qozog’istonda joylashgan. Tuproq tipi sifatida klassifikatsiyaga V.V.Dokuchaev 1896 yil kiritgan. Tuproq paydo qiluvchi tabiiy sharoitlar qora tuproqlar o’rmon-dasht va dasht zonalarida tarqalganligi sababli, bir хil emas. Qora tuproqlar - nisbatan yosh tuproqlar, ularning yoshi 7-8-12 ming yil atrofida iqlimi yozda issiq va qishda mo’’tadil sovuq bo’lishi bilan harakterlanadi. Sharqiy viloyatlarida qishi sovuq ba’zan nihoyatda qattiq bo’ladi. G’arbdan Sharkqa borgan sayin issiqlik miqdori kamayib, iqlim quruqlashib va atmosfera yog’inlari ham ozayib boradi.

Qora tuproqlar o’tloqi-qora tuproqlari va sho’rtobli tuproqlar kompleksi bilan birga 191 mln.ga yoki MDХ hududi tuproqlarining 8,6% ini tashkil etadi. Qora tuproqlar asosiy maydonlari Moldaviya va Ukrainada, Shimoliy Kavkazda, Rossiyaning Volga bo’yi, G’arbiy Sibir hamda Shimoliy Qozog’istonda joylashgan. Tuproq tipi sifatida klassifikatsiyaga V.V.Dokuchaev 1896 yil kiritgan. Tuproq paydo qiluvchi tabiiy sharoitlar qora tuproqlar o’rmon-dasht va dasht zonalarida tarqalganligi sababli, bir хil emas. Qora tuproqlar - nisbatan yosh tuproqlar, ularning yoshi 7-8-12 ming yil atrofida iqlimi yozda issiq va qishda mo’’tadil sovuq bo’lishi bilan harakterlanadi. Sharqiy viloyatlarida qishi sovuq ba’zan nihoyatda qattiq bo’ladi. G’arbdan Sharkqa borgan sayin issiqlik miqdori kamayib, iqlim quruqlashib va atmosfera yog’inlari ham ozayib boradi.

10°S dan yuqori bo’lgan davrlar o’rmon-dasht g’arb zonasida 150-180 kun, sharqida 90-120 kunni, dasht zonasida esa, shunga ko’ra 140-180 va 97-140 kunni tashkil etadi. 10°S dan yuqori harorat yig’indisi o’rmon-dashtning garbida 2400- 3200°S, sharqida 1400-1600°S, dasht zonasida shunga muvofiq 2300°-3500° dan, 1500-8300°S gacha o’zgaradi. Yog’inlar miqdori shimoldan janubiy yo’nalishiga qarab ham kamayib boradi (500-600 mm dan 300-350 mm) gacha va uning asosiy qismi yozda yog’adi (30-50%). Yog’inlar miqdori bilan bug’lanish orasidagi nisbat 0,5-0,6 gacha bo’ladi, umuman nam yetarli emasligi bilan qora tuproqlar harakterlanadi.

10°S dan yuqori bo’lgan davrlar o’rmon-dasht g’arb zonasida 150-180 kun, sharqida 90-120 kunni, dasht zonasida esa, shunga ko’ra 140-180 va 97-140 kunni tashkil etadi. 10°S dan yuqori harorat yig’indisi o’rmon-dashtning garbida 2400- 3200°S, sharqida 1400-1600°S, dasht zonasida shunga muvofiq 2300°-3500° dan, 1500-8300°S gacha o’zgaradi. Yog’inlar miqdori shimoldan janubiy yo’nalishiga qarab ham kamayib boradi (500-600 mm dan 300-350 mm) gacha va uning asosiy qismi yozda yog’adi (30-50%). Yog’inlar miqdori bilan bug’lanish orasidagi nisbat 0,5-0,6 gacha bo’ladi, umuman nam yetarli emasligi bilan qora tuproqlar harakterlanadi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT