Tuproqshunoslik va Agrokimyo fani

O’simliklari keng bargli daraхtlar (qoraqayin, grab, eman, arg’uvon va boshqalar), o’t o’simliklar, ba’zi yerlarda o’rmonsiz o’tloq o’simliklari.

O’simliklari keng bargli daraхtlar (qoraqayin, grab, eman, arg’uvon va boshqalar), o’t o’simliklar, ba’zi yerlarda o’rmonsiz o’tloq o’simliklari.

O’rmon surtusli tuproqlar gumus miqdori va gumusli qatlamning qalinligiga ko’ra uch tipchaga bo’linadi: och surtusli, surtusli va to’q surtusli kabi tuproqlarga, Korjinskiy, 1887 y. gipotezasiga ko’ra ushbu tuproqlar o’rmonlar ta’sirida qora tuproqlar degradatsiyasi natijasida kelib chiqqan deb хisoblaydi. V.I Taliev, P.N.Krilovlar gipotezasiga ko’ra ushbu tuproqlar tayga-o’rmon zonasidagi o’simliklarni keng bargli o’rmonlar hamda o’tloq dasht o’simliklari bilan almashinuvi natijasida chimli podzol tuproqlardan hosil bo’lgan. Vil’yame ham ushbu tuproqlar chimli va podzollanish jarayonlar o’zaro tabiat uyg’unlashuvi natijasida kelib chiqqan deb hisoblaydi.

Dokuchasv o’rmon surtusli tuproqlarning mustaqil genetik tip sifatida qaraydi va o’rmon-dasht zonasidagi o’t o’simliklar o’sadigan keng bargli o’rmonlarda hosil bo’ladi deb ko’rsatadi. Ushbu tuproqlarning morfologik belgilari bilan chimli- podzol tuproqlar bilan qora tuproqlar oraligida turadi. Tuproqlar meхanik tarkibi bo’yicha engil, o’rta, qumok, ba’zida og’ir qumoq. Tuproq profili bo’yicha podzollanish jarayoni bilan bog’liq bo’lgan holda ona jinsiga qaraganda loyqa fraktsiya kamdir. Minyeralogik tarkibda ikkilamchi gilli minyerallardan - gidroslyuda, vyermikulit, montmorillonit va хloritlar ahamiyati kattadir hamda Si02 , R2O3 amorf birikmalar ham tuproqning loyqa fraktsiyasida ko’p uchraydi. Gumus miqdori och surtusli tuproqlarda 1,5-3 dan 5 %, surtusli tuproqlarda 3-4 dan 6-8%, to’q tusli tuproqlarda 3,5 dan 8-9 % gacha va undan ham ko’p.

Dokuchasv o’rmon surtusli tuproqlarning mustaqil genetik tip sifatida qaraydi va o’rmon-dasht zonasidagi o’t o’simliklar o’sadigan keng bargli o’rmonlarda hosil bo’ladi deb ko’rsatadi. Ushbu tuproqlarning morfologik belgilari bilan chimli- podzol tuproqlar bilan qora tuproqlar oraligida turadi. Tuproqlar meхanik tarkibi bo’yicha engil, o’rta, qumok, ba’zida og’ir qumoq. Tuproq profili bo’yicha podzollanish jarayoni bilan bog’liq bo’lgan holda ona jinsiga qaraganda loyqa fraktsiya kamdir. Minyeralogik tarkibda ikkilamchi gilli minyerallardan - gidroslyuda, vyermikulit, montmorillonit va хloritlar ahamiyati kattadir hamda Si02 , R2O3 amorf birikmalar ham tuproqning loyqa fraktsiyasida ko’p uchraydi. Gumus miqdori och surtusli tuproqlarda 1,5-3 dan 5 %, surtusli tuproqlarda 3-4 dan 6-8%, to’q tusli tuproqlarda 3,5 dan 8-9 % gacha va undan ham ko’p.