Tuproqlar geografiyasi

Sur - q o ‘n g ‘ir tuproqlar
tekislik va umuman 0 ‘zbekistonda 
tarqalgan tuproqlar ichida ko ‘lamining nisbatan kattaligi bilan 
ajralib turadi (V.7.2.1-jadval),
0 ‘zbekiston tuproqlari va ularning egallagan maydoni
V.7.2.1-jadva
№
Tuproq turlari
Maydon
ming.ga
% hisobida
1
Baland tog ‘ och tusli qo‘ng‘ir
540
1,19
2
0 ‘rtacha balandlikdagi jigarrang 
va qoramtir qo‘ng‘ir
166
3,68
3
T o;q tusli bo‘z tuproq
1055
2,33
4
Tipik b o‘z tuproq
3051
6,77
5
Och tusli bo‘z tuproq
2592
5,74
6
0 ‘tloq-bo‘z va bo ‘z tuproq
781
1,72
7
0 ‘tloq (bo‘z tuproqli mintaqa)
670
1,47
8
Botqoq-o41oq (bo‘z tuproqli 
mintaqa)
78
0,17
9
Sur-qo‘ng‘ir
11408
25,30
10 C ho‘l qumli
1372
3,04
11 Taqir tuproq va taqirlar
1784
3,96
12 0 ‘tloq-taqir va taqir-o‘t!oq
465
1,02

---

V.7.2,]-jadvalning davomi
13 0 ‘tloq (choi zonasi)
1796
3,97
14 Botqoq-o‘tloq (cho‘1 zonasi)
58
' 
0,15
15 Sho‘rxoklar
1272
2,81
16 Oumliklar
12413
27,54
17 Boshqa yerlar (suv havzasi, tog‘- 
qoya va boshqa)
4118
9,12
Hammasi
45115
100,0
Bu tuproq turi asosan bo‘r, paleogen, neogen davrlarining 
qumtosh, loyli, mergelli, ohaktosh, qadimiy prolyuvial, ellyuvial 
yotqiziqlarida tashkil topgan. Uning asosiy qismi Ustyurt platosi, 
Qizilqumdagi qoldiq tog‘laming atroflarida, Qarshi va Malik 
choilarida tarqalgan. Tuproq tarkibida gumus kam (0,3-0,7 %), 
biroq tarkibidagi kalsiy karbonat evaziga sho'rtang, chuqurlashgan 
sari uning o‘mini gips egallaydi. Uning chuqur qismlarida 
tuproqning 60 
%
dan o rtig i gipsdan iborat bo£Iishi mumkin. Ayrim 
joylar (Ustyurt platosi, Qizilqum)da uning ustida eruvchi tuzlar 
tufayli u sho‘rxok va sho‘rtob tuproqqa aylanishi mumkin.