Tuproqlar geografiyasi

o'tloq
- 
karbonatli
tuproqlaming
Iitogen tiplari vujudga kelgan.
Janubiy tayganing yer usti yoki grunt suvlari oqimi ta’sirida 
uzoq muddat qo‘shimcha namlanishidan zonada turli 
botqoq -
podzol
va 
botqoq tuproqlar
hosil boigan (G‘arbiy Sibirda).
G‘arbiy Yevropaning keng bargli va aralash o‘rmonlari 
ostidagi karbonatli lyossimon loyqali hududlarda 
qo ‘ng ‘ir tuproqlar
rivojlangan, oblast sharqining janubiy chegarasida ular sur o‘rmon 
tuproqlar bilan almashinadi. 0 ‘ziga xos 
sur o'rmon tuproqlar
Qoyali togiaming etaklarida ham uchraydi.
3.3. 0 ‘tloq - o‘rmon va muzloq - tayga oblastlari
Oblastning okean bo‘yi hududlariga turli o‘tli - boshoqli o‘t- 
loqlardagi 
chimli
-
torfli
subarktika tuproqlari xosdir. Ularda gumus -
akkumuiyativ jarayon yetakchi hisoblanadi. Ushbu hududlarda yana
81

---

kulli - vulqon
tuproqlaming ham keng tarqalganligi kuzatiladi. Ular 
ayniqsa, Kamchatkada, Kurill, Aleut orollari va Alyaskada ko‘p 
uchraydi.
Boreal muzloq - tayga oblasti Sharqiy Sibir va Shimoliy 
Amerika tuproq oblastlariga ajratiladi. Sharqiy Sibir oblasti 0 ‘rta va 
Sharqiy Sibiming bepoyon kengliklarini egallaydi. Bundan tashqari, 
muzloq-tayga tuproqlari
Baykalorti, Kolim ya Chukotka kabi 
shimoliy va qisman o‘rta taygalar uchun ham xarakterli. ICanadada 
muzloq-tayga tuproqlarining katta maydoni uchraydi. MDH da 
muzloq-tayga tuproqlarining umumiy maydoni 200 mln gektarga 
yaqin. Yevrosiyoda tekislik muzloq-tayga tuproqlari 2 mlrd 230 mln 
gektami ya’ni hududning 4 
%
ini; Shimoliy Amerikada 529 mln 
gektami yoki hududning 2,4 % ni tashkil etadi.
Hudud uchun haddan tashqari qurg‘oqchil sovuq iqlim, 
atmosfera namlanishi o‘zgarishining muddati (diapazoni) kattaligi, 
tog‘ relyefming hukmronligi va asosan tub jinslaming nurash 
mahsuloti hisoblanmish tuproq hosil qiluvchi jinslar tarkibining 
xilma-xilligi xosdir. 0 ‘simHklari igna bargli och tusli tilog‘och 
taygadan iborat. Tekisliklarda shimoliy va o ‘rta tayga zonachalari 
ajratiladi. Tuproq qoplamida loyqali loyli jinslardagi gleymuzloq - 
tayga (shimoliy taygada) va muzloq - botqoq tuproq bilan birga 
uchrovchi muzloq - tayga (o‘rta taygada) tuproqlari keng tarqalgan.
Ancha nordon mayda zarrachali - toshloq jinslarda va qum- 
larda