Tuproqlar geografiyasi

3.2. Tayga - o‘rmon oblasti
Hudud qadimgi muz bosishga uchragan boiib, muzlik va suv -
muzlik relyef shakllari hukmronligida dengiz, qor - muz, k o i - muz 
yotqiziqlarining turli granulometrik tarkibi, shuningdek, lyossimon 
va loyqali muz oldi yotqiziqlaridan tashkil topgan. Ayniqsa, 
Yevrosiyo oblastida tuproq qoplami tuzilishida kenglik - zonallik va 
fatsial qonuniyatlar yaqqol ko‘zga tashlanadi. Tuproq qoplamida 
gleyli podzol, podzol, chimli - podzol tuproqlar, yengil jinslarda esa 
alfa gumusli podzollar tarqalgan.
80

---

Gleyli podzol tuproqlar
gumusga kambag‘al (2-4 %) va juda 
kislotali boiadi, gumus qatlami deyarli boimaydi, alohida 
hududlarda yuzasi gleylashgan boiadi. Shimoliy tayganing nam 
iqlim sharoitida va yengil jinslarda 
alfa gumusli podzollar
vujudga 
keladi. Ular qadimgi allyuvial va qor-muzli qumlik va qumoqli 
jinslarda tarqalgan. Podzollar ham tuproqning barcha kesimi 
bo‘yicha juda kislotali boiadi.
Botqoq - podzol tuproqlar
tekisliklaming yassi, suvni sekin 
oikazadigan yuzalarida va unchalik chuqur boimagan pastqam- 
liklarda tarqalgan boiib, ular botqpqlarda qarag‘ay-yel o‘rmonlari 
ostida hamda yuzasi mox - buta bilan qoplangan joylarda 
rivojlanadi.
Tipik podzol tuproqlar
loyqali va qumoqli, suv oikazuv- 
chanligi ijobiy boigan relyef elementlaridagi igna bargli o‘rmonlar 
ostida rivojlangan. Ular yuqori ishqorlanishga ega, gumus miqdori 
yuqori qismida 1-3 % ni tashkil etadi.
Janubiy taygada nam yetarli va issiq iqlimda podzoilashish 
jarayoni 
o ‘tloq
- 
podzol tuproqlaming
shakllanishiga imkon tug‘- 
diradi. Bu tuproqlar ham butun kesmasi bo‘yicha kuchli nordon, 
gumus miqdori A qatlamda o‘rmon ostida eng yuqori - 3-7 % ni 
tashkil etadi. Tub karbonat jinsli (ohak, dolomitlar va b.) hududlarda 
ular yer betiga yaqin joylashgan boisa,