Tuproq organik qismining kelib chiqishi, tarkibi, hossalari va ahamiyati. Tuproq gumusi, uning tarkibi va hossalari, evolyutsiyasida va tuproq unumdorligida gumusning ahamiyati. Reja


Tuproq paydo bo’lishida gumusning ahamiyati



Download 47,66 Kb.
bet5/8
Sana25.04.2022
Hajmi47,66 Kb.
#581227
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
7-мавзу

Tuproq paydo bo’lishida gumusning ahamiyati
Gumus tarkibidagi organik moddalar, alohida birikmalar qanchalik murakkab va ahamiyatli bo‘lmasin, tuproqni tavsiflashda gumusning o‘zidek rol o‘ynay olmaydi. Tuproqshunoslikning genetik muammolarini yoritish va tuproqning mahsulot ishlab chiqarishdagi o‘rnini belgilash uchun tuproqdagi gumusga tavsif berish zarur hisoblanadi.
Organik moddalar tizimida Tyurin ikki asosiy xususiyatni ajratdi.
1. Tuproqdagi gumus kislotalarining (GK, FK, GMK) shakllanishini va hosil bo‘lishi, ya’ni gumifikatsiya jarayonining oxirgi mahsulotigacha tushuntirdi.
2. Organik moddalar bilan tuproqning mineral qismi o‘rtasidagi o‘zaro ta’sir va uning natijasida har xil harakatchanlikka ega bo‘lgan organo-mineral birikmalarning hosil bo‘lishini tushuntirdi. Bu hosil bo‘lgan moddalarning harakatchanligi esa gumus kislotalaridan ham, mineral moddalardan ham farq qiladi.
Gumusning guruhli tarkibi – gumussimon va bevosita gumus moddalar miqdori va to‘plamidan iborat. Bu joyda guruh tushunchasi o‘zaro xususiyati va tarkibi jihatidan yaqin bo‘lgan moddalarni anglatadi.
Muhim guruhlarga GK (qora va qo‘ng‘ir GK bilan), GMK, FK, gumin va gumus uchun spetsifik bo‘lmagan birikmalar kiradi. Spetsifik bo‘lmagan birikmalar har xil bo‘lib, ular uchun xarakterli xususiyat organik erituvchilarda erish qobiliyati hisoblanadi. Bularga lignin, lipidlar va boshqalar kiradi.
Gumusning guruhli tarkibi, uning umumiy miqdorlari har ekologik sharoitlarda xilma-xil tuproq tiplari va ayirmalarida bir xil bo‘lmaydi.
Bu boradagi ishlardan B.Machigin (1957), G.Yuldashev (1993) ma’lumotlarini ko‘rishimiz mumkin.


13.1-jadval.
Sug‘oriladigan tuproqlarda gumusning guruhli tarkibi

Tuproq nomi

Chuqurlik, sm

Umumiy C, %

Umumiy C ga nisbatan foizlarda



Bitumlar

GK

FK

Qoldiq

Och tusli bo‘z tuproq

0-25
30-55
70-85

0,38
0,07
0,07

6,9
10,8
10,2

23,0
10,5
10,5

37,3
34,7
27,3

32,8
44,0
52,0

0,61
0,30
0,38

Tipik bo‘z tuproq

0-20
20-40
105-135

0,85
0,70
0,07

4,6
4,3
9,4

31,8
30,4
14,0

32,7
38,2
36,5

30,9
27,1
40,1

0,97
0,79
0,38

O‘tloqi saz

0-20
20-45
50-70

1,59
0,94
0,50

4,3
4,7
7,1

51,9
40,8
20,1

28,9
31,4
36,8

15,2
23,1
36,0

1,78
1,29
0,54

O‘tloqi botqoq tuproq

0-20
22-40
42-70

6,42
2,17
0,47

6,9
6,1
5,9

71,8
60,5
18,9

15,3
24,9
42,5

6,0
8,5
32,7

4,69
2,42
0,44

O‘rtacha sho‘rlangan o‘tloqi saz

0-20
20-40
40-60
60-80
80-100

0,527
0,546
0,546
0,520
0,371

-
-
-
-
-

26,4
26,2
26,8
24,1
22,4

22,5
21,7
26,7
24,9
24,7

51,9
52,1
48,5
51,0
52,9

1,18
1,21
1,06
0,95
0,89

Jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, Cgk:Cfk nisbati bo‘z tuproqlarga nisbatan o‘tloqi saz va o‘tloqi botqoq tuproqlarida yuqori, ya’ni >1. Bu ko‘rsatkich ularning gumusida GK ko‘pligidan dalolat beradi.


Gumusning guruhli tarkibi gumifikatsiya jarayonining xususiyligi va tuproqning biokimyoviy faolligini ko‘rsatadi. Shu nuqtayi nazardan o‘tloqi tuproqlarda gumifikatsiya jarayoni nisbatan yaxshi ekanligini jadvaldan ko‘rishimiz mumkin.

Download 47,66 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish