Tuproq eritmasi va tuproqdagi oksidlanish va qaytarilish jarayonlari


Tuproq eritmasining o’simliklar oziqlanishidagi ahamiyati



Download 63,81 Kb.
bet4/7
Sana13.01.2022
Hajmi63,81 Kb.
#357608
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
dokument microsoft word 35

Tuproq eritmasining o’simliklar oziqlanishidagi ahamiyati.


Tuproq eritmasi ilgari aytilgandek, o‘simliklarning oziqlanishida va umumiy hayot faoliyatida juda katta rol o‘ynaydi. Shuning uchun ham akademik V.V.Visoskiy tuproq eritmasini organizmdagi qon bilan tenglashtirgan edi.

        1. jadval Tuproq eritmasidagi tuzlar konsentrasiyasining osmotik bosimga bog‘liqligi

(I.Jiyemuratov, 1968)

Sho‘rlanish darajasi

Kuchsiz

O‘rtacha

Kuchli

Quruq

qoldiq (g-l)



Osmotik bosim, atm

Quruq

qoldiq (g-l)



Osmotik bosim,atm

Quruq

qoldiq (g-l)



Osmotik bosim, atm

1,20

0,90

5,76

2,76

9,96

5,12

2,55

0,96

8,17

3,47

20,58

7,46

3,86

1,42

13,66

4,57

24,03

9,27

5,52

1,76

15,85

5,90

35,68

14,3

7,20

2,44

21,08

6,50

52,51

2,95

Tuproq eritmasi tarkibi va konsentrasiyasining keskin o‘zgarishi o‘simliklar suv va oziqlanish rejimlarining buzilishiga olib keladi. Bu o‘z navbatida o‘simliklarning o‘sib rivojlanishiga va hosildorligiga salbiy ta‘sir ko‘rsatadi. Shuning uchun ham insonlar o‘zining qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishdagi faoliyatida yerga turli vositalar bilan ta‘sir etib, tuproq eritmasi tarkibini mo‘tadil holda saqlashga harakat etishadi. Tuproqni sug‘orish va zahini qochirish usullari, unda maqbul suv va havo rejimlarini yaratish bilan birga, tuproq eritmasining juda yuqori bo‘lgan konsentrasiyasini kamaytirish va shuningdek o‘simliklar uchun zararli hisoblangan temir II oksidi birikmalarining miqdorini pasaytirish imkonini beradi. Turli o‘g‘itlarni qo‘llanish tuproq eritmasidagi biofil elementlarining ma‘lum miqdorda bo‘lishini ta‘minlaydi. O‘simliklarning oziqlanishida tuproq eritmasining osmotik bosimi katta rol o‘ynaydi. Agar tuproq eritmasining osmotik bosimi o‘simliklar hujayrasi sharbati osmotik bosimiga teng yoki undan yuqori bo‘lsa, o‘simliklarga suvning o‘tishi to‘xtaydi. Tuproq eritmasidagi osmotik bosimning ko‘payishi natijasida qishloq xo‘jalik ekinlarining normal rivojlanishi buziladi. Sho‘rlangan tuproqlarda osmotik bosim yuqori bo‘ladi. O‘rtacha sho‘rlangan tuproqlarda 30-40 MPa, kuchli sho‘rlangan tuproqlarda 50-60 MPa. Tuproq eritmasining konsentrasiyasi 20-50 g-l bo‘lganda

osmotik bosim 150-260 MPa gacha oshadi va namning o‘simlikka o‘tishi to‘xtaydi. Bunda eritmaning tarkibi muhim rol o‘ynaydi. Jumladan, sulfatli sho‘rlangan qum tuproqlarda o‘simliklarga nam o‘tishi qiyin bo‘lgan osmatik bosim 150 MPa, xloridli sho‘rlanishda esa 260 MPa bo‘ladi. Tuproq eritmasining konsentrasiyasi g‘o‘zaning unib chiqishi uchun 5-8 g-l, normal rivojlanishi va o‘sish davrlarning normal o‘tishi uchun tuproq eritmasining umumiy konsentrasiyasi haydalma qatlamida 10-12 g/l dan oshmasligi zarur. I.Jiyemuratov (1968) ning ma‘lumotiga ko‘ra Buxoro viloyati sharoitida tuproq eritmasining bosimi 1 atm.atrofida bo‘lganda chigit yaxshi unib chiqqan 3-5 atm.da chigitning unib chiqishi pasayib, 10-15 atmosferada (eritmadagi tuzlar konsentrasiyasi 31-39 g/l) qurib qolgan. 33-jadvalda S.N.Rijovning tuproq eritmasining konsentrasiyasi va osmatik bosimning g‘o‘za hosildorligiga ta‘siriga doir keltirgan materiallari ham bu ma‘lumotlarni tasdiqlaydi.

Bundan ko‘rinib turibdiki, tuproq eritmasining konsentrasiyasi 30 g/l dan oshganda g‘o‘za nihollari nobud bo‘ladi. Qishloq xo‘jalik ekinlarining o‘sib rivojlanishida tuproq eritmasining reaksiyasi ham katta ahamiyatga ega. Jumladan, eritmaning yuqori darajadagi ishqoriyligi va tuproqda soda(Na2CO3) ning ko‘p to‘planishi o‘simliklarga nihoyatda zararli ta‘sir etadi. Masalan, sho‘rtob tuproqlarning sho‘rtoblangan ustunsimon gorizontida soda 2 g/l (pH-8,6), sho‘rtob qatlam ostida esa 4 g/l bo‘lib, pH 9,1-10 ga yetadi. Bu ko‘rsatkichlar ekinlar uchun zararlidir hamda tuproqlarni kimyoviy meliorasiyalashni talab etadi. Madaniy o‘simliklarning tuproq eritmasi kislotali reaksiyasiga chidamliligi va talabchanligi ham bir xil emas.




        1. jadval Tuproq eritmasidagi tuzlar konsentrasiyasi va osmotik bosimiga ko‘ra g‘o‘za

hosildorligi(S.N.Rijov, 1970)

Dala

Uchastka

Hosil, s/ga



Eng kam nam sig‘imi bo‘lganda tuproq

eritmasining konsentrasiyasi, g/l



Quruq

qoldiq


Cl-

SO42-

Osmotik

bosim, Pa


1


1

2

3



35,5

35,4


31,9

3,53

3,21


5,03

0,33

0,29


0,36

1,45

1,25


1,91

9,5

1,16


1,66

104

105

105

2


1

2

3



22,1

17,5


16,5

8,40

13,50


18,61

0,69

1,32


1,45

3,76

6,90


11,15

3,74

4,76


6,91

106

105

105

3


1

2

3



1,3

0,6


0,0

27,15

30,10


38,90

2,42

2,46


4,38

4,41

10,5


17,40

1,1

9,15


1,2

106

105

106


Download 63,81 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish