Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

Fotoelektrik fotometr KFK-3. 
Hozirgi kunda ishlab chiqarilayotgan 
KFK-3-01 xususiy kompyuterga sonli interfeys orqali bog‘langan 
modifikatsiyada ishlab chiqarilmoqda. Bu asbob operator orqali bog‘lanish 
imkoniyatiga ega bo‘lib, xatolarni tahlil qiladi va suyuq - kristallik 
indikatorda aks ettirib beradi.
KFK-3-01 KFK-3 ga nisbatan o‘lchashlarni 5 marta ko‘paytirib, 
reaktivlar sarfini 3 martagacha kamaytirish imkonini beradi: 
• graduirovka tavsifini 1 dan 6 gacha olish mumkin bo‘ladi;
• graduirovka o‘lchovlari uchun kichik hajmli kyuvetlardan ( 3 marta 
kichik) foydalanish mumkin bo‘ladi. 

---

88 
1-rasm. KFK-3-01
 
2-rasm. KFK-3
 
Fotokolorimetrlashning turlari (nigohiy kolorimetrlash). 
Eritmalar 
konsentratsiyasini o‘rganishda tuproqshunoslikda nigohiy va fotoelektrik 
kolorimetrlashdan keng foydalaniladi.
Nigohiy kolorimetrlashning bir qator ko‘rinishlari mavjud. Standart 
seriyalar usuli. O‘rganiladigan moddaning konsentratsiyasi ortib boradigan 
bir nechta eritmasi tayyorlanadi. Ular bir xil diametrli probirkalarga 
joylanadi hamda ularning rangi standart eritmalarning rangi bilan 
taqqoslanadi. O‘rganilayotgan eritmaning rangi qaysi standart eritma 
rangiga mos kelsa, demak, ularning konsentratsiyasi ham mos keladi. 
Bu usul o‘zining oddiyligi bilan ajralib turadi. Undan dala 
sharoitlarida, murakkab asbob-anjomlardan foydalanish imkoniyati 
cheklanganda foydalanish mumkin. Standart eritmalar vaqt o‘tishi bilan 
o‘z rangini o‘zgartirmasligi uchun «soxta (imitatsiyalangan) eritmalar» dan 
foydalanish mumkin.
Bunday eritmalar jumlasiga HCI bilan nordonlashtirilgan FeSl
2
; 
K
2
CrO
4
; CaCl
2
; CuSO
4
; K
2
Cr
2
O
7
; pikrin kislota va boshqalar kiradi. 
Kolorimetrik titrlash usuli.
Bu usulda 2 ta kimyoviy stakanga teng miqdorda o‘rganiladigan 
eritma va distillangan suv quyiladi. Suv solingan stakanga byuretkadagi 

---

89 
bo‘yalgan etalon eritmadan rangi o‘rganiladigan eritma rangi bilan 
tenglashguncha quyiladi. 
Tahlil paytida eritmalarning hajmidagi muvozanat buzilmasligi uchun 
o‘rganilayotgan eritmaga byuretkadan sarflanayotgan etalon eritma 
miqdoriga teng keladigan miqdorda distillangan suv qo‘shib boriladi. 
Lekin hozirgi laboratoriyalarda bu usuldan foydalanilmaydi.[4]