Tuban darajali zamburug’lar vakillarining tuzilishi va ularning xalq xo’jaligidagi ahamiyati

Tuban darajali zamburuğlarning morfologik va anatomik tuzilishi

• Tuban zamburug’larning ayrim vakillarida jinssiz ko’payish hosilasi bir yoki ikki xivchinli zoosporalar bo„lishi mumkin. Kupayishning xilma-xil shakllari zamburug’larning jinsiy ko’payishida mujassamlangan bo’lib, tuban vakillarida xologamiya (ayrim individlarning o’zaro qo’shilishi), izogamiya (bir xil gametalarning qo’shilishi), geterogamiya (har xil gametalarning qo’shilishi) va oogamiya (xarakatchan 30 spermatozoid va yirik harakatsiz tuxum hujayraning qo„shilishi) usullarda o’tadi. Shuningdek ayrim tuban zamburug’lar (Zigomitsetlar sinfi vakillari) suvo’tlarining konyugatsiyasiga o„xshash zigogamiya usulida amalga oshadi. Ushbu usullarda hosil bo’lgan zigota ko’pinchalik tinim davrini o’tgach o’sib chiqadi. O’sishdan oldin esa ko„pchilik zamburug„larda reduksion bo’linish ketib sistematik guruhlariga qarab zoosporalar, sporalar yoki to’g’ridan-to`g`ri miseliylar, ayrimlarida esa konidial hayoti gaploid stadiyada o’tib, faqat zigotalarigina diploid bo’ladi.

Tuban darajali zamburuğlarning morfologik va anatomik tuzilishi

• Yuksak zamburug„larning jinsiy ko’payishida yuzaga keladigan jinsiy jarayon biroz murakkab bo’ladi. Bunda jinsiy a’zolar yoki tuban zamburug’larnikiga o’xshash maxsus gametalar, ayrimlarida esa vegetativ hujayralarning qo’shilishi kuzatiladi. Ko’pinchalik yuksak zamburug’larda hosil bo„luvchi zigota tuban zamburug„lardan farqli o„laroq tinchlik davrini o„tmasdan rivojlanishni davom ettiradi. Aksariyati ko’pchiligida qo’shiluvchi yadrolar bir-biriga yaqinlashib dikarionlarni (qo’sh yadrolarni) hosil qiladi. Yuqorida kursatilganidek qo’sh yadrolar sinxron holda bir necha marta bo’linib, so’ngra yana qo’shiladi. Natijada hosil bo„ladigan jinsiy ko’payish mahsuloti bir necha yuz va ming martalab oshib ketadi. Ko’pchilik zamburug’larda pleomorfizm hodisasi kuzatiladi (bir individda jinssiz ko’payishning bir necha turi uchrashi). Shuning uchun zamburug„larni morfologik va sistematik guruhlarini aniqlash uchun ularning ontogenezdagi rivojlanish siklini kuzatish maqsadga muvofiq bolib hisoblanadi