TURIN JARAYONI 2018 –2020 O’ZBEKISTON | 74 E: KHTni boshqarish va moliyalashtirish E.1: Institutional mexanizmlar E.1.1. Institutional va boshqarish mexanizmlarining samaradorligi
A blokda aytib o'tilganidek, O'zbekistonda kasb-hunar ta'limi muassasalarini boshqarish, moliyalashtirish
va etkazib berishda davlat asosiy rol o'ynaydi. Kasb-hunar ta'limi muassasalari yildan-yilga asosiy
strategik maqsad sifatida miqdor jihatdan kengayish yo
’nalishida ish olib borganlar. Majburiy kasb-hunar
ta'limi doirasida davlat tomonidan beriladigan subsidiyalar kafolatlanganligi sababli ularni o'zgartirish va
dolzarbligini oshirish uchun unchalik rag'bat bo
’lmagan.
O'zbekistondagi kasb-hunar ta'limi tizimi davlat tomonidan moliyalashtirishga juda bog'liq bo'lsa-da,
majburiy 3 yillik kasb-hunar ta'limi tizimida moliyaviy instrument kollej bitiruvchilarining o'qitish sifatini va
mehnat bozoridagi ko'rsatkichlarini yaxshilash uchun strategik siyosat vositasi sifatida foydalanilmadi.
Islohotlar boshlangunga qadar amal qilgan kasb-hunar ta'limi tizimini boshqarishdagi kamchiliklar
quyidagilar edi: (a) ilgari 3 yillik majburiy kasb-hunar ta'limi mavjud edi va kasb-hunar kollejlariga qabul
kvotalari markaziy ravishda va mehnat bozori sharoitlari hisobga olinmasdan belgilanardi; (b) samarali
o'zaro aloqalar, shuningdek, ta'lim muassasalari va ish beruvchilar o'rtasida doimiy muloqot va
maslahatlashuvlar bo'lmagan.
O'z daromadlarini shakllantirish tizimi rivojlanmagan edi, faqat pullik ta'lim xizmatlarini ko'rsatish joriy
qilingan edi. Mavjud resurslardan samarali foydalanish natijasida tejalgan mablag'lardan maqsadli
foydalanishning shaffof va samarali mexanizmlari mavjud emas edi.
Kasb-hunar ta'limi muassasalari ta'lim sifatini boshqarishning zamonaviy usullarini tatbiq etish bo'yicha
ma'lum tajriba to'pladilar. Ammo, ushbu tajriba mehnat bozori talablariga javob beradigan malakali kadrlar
tayyorlash sifatini ta'minlash uchun etarli darajada samarali
bo’lmadi.
Ta'lim muassasalarida ta'lim sifatini boshqarishda bir qator muammolar mavjud, masalan:
- ta'lim muassasalarida ta'lim sifatini boshqarish tizimi ISO 9001:2015 va ISO 21001:2018 sifat
menejmenti standartlari talablari va tavsiyalariga mos kelmaydi;
- ta'lim muassasasini boshqarish darajasida malakali menejerlarning yomon ta'minlanishi, samarali
boshqaruv uchun etarli motivatsiya yo'qligi;
- kasb-hunar kollejlari menejerlari biznes tuzilmalari va ish beruvchilarning sheriklari bilan ishlash uchun
etarli vakolatga ega emaslar;
- manfaatdor tomonlarning treningni boshqarish jarayoniga kam jalb qilinishi;
- kollejlarning vasiylik kengashi faoliyati etarli darajada samarali emas.
E.1.2. Javobgarlik,rahbarlik va nazorat
KHT tizimida islohot boshlangunga qadar O'zbekiston Respublikasining "Ta'lim to'g'risida"gi qonuniga binoan, ta'lim tizimining asosiy tartibga
soluvchi organi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi hisoblanadi.
Nazorat qiluvchi organning asosiy vazifalari, O'zbekistondagi kasb-hunar ta'limi va kadrlar tayyorlashni
boshqarish tizimi A 2.2-bandida keltirilgan.
Turin jarayonining oldingi turida va hozirgi bosqichida O'zbekistondagi KHTni boshqarish va
muvofiqlashtirish bo'yicha umumiy javobgarlik OO
’MTV huzuridagi Kasb-hunar ta'limi markaziga (KHTM)
yuklangan edi.
KHTM markaziy boshqaruvi tarkibiga quyidagilar kirgan (i) KHTM qoshidagi Kasb-hunar ta'limi tizimini
Innovatsion rivojlanish, kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash instituti va (ii) Metrologik nazorat
xizmati. Boshqarish va muvofiqlashtirish funktsiyalari mamlakatning har 14 viloyatida (shu jumladan
Toshkent shahrida) tashkil etilgan KHTM hududiy boshqarmalari tomonidan amalga oshihrilgan
167
.
OO
’MTV / KHTM iqtisodiyot va mehnat vazirliklari bilan yaqin hamkorlikda har bir ta’lim yo’nalishi va
ixtisosligi bo
’yicha qabul kvotalarini ishlab chiqadilar. Xalq ta'limi vazirligi bilan birgalikda umumta'lim
167
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 3 fevraldagi PQ-3504-sonli Farmoni bilan tasdiqlangan tuzilishga muvofiq
