|
ЭМБОЛИЯ.
Эмболия (грек. em-ballein – ишке карай таслау) – патологиялык процесс болып, бунда кан ямаса лимфада айланып журетугын, нормал жагдайда ушырамайтугын болекшелер хам олар менен тамырлардын тыгылыуына айтылады.
Эмболлар кан агысы боыйынша уш багдарда журеди: 1) улкен кан айланыу шенберинен хам он журектен киши кан айланыу шенберинин тамырларына отиуи; егер эмбол томенги ямаса жокаргы бослык венада болса, окпеге отеди; 2) шеп журек жартысынан, аортадан, ири артериялардан, сондай-ак айрым жагдайларда окпе артериясынан журек, мий, буйрек, талак, ишек, аяк хам т.б. артерияларына отеди; 3) портал венанын шакаларынан бауырдын даруаза венасына отиуи. Айрым жагдайларда эмбол озинин салмагына байланыслы кан агысына карсы журеди – бул ретроград эмболия деп аталады. Егер шеп журек жартысынан он журек жартысына олардын араларында тосыклар болыуы себепли отсе, пародосал эмболия деп аталады.
Эмболлардын томендеги турлери болады:
Тромбоэмболия – ен кобирек ушырасатугын формасы. Егер эмбол улкен кан айланыу шенберинин ямаса он журек жартысынын тромбларынан пайда болса, онда олар окпе артериясынын тармакларына отеди хам окпе артериясы системасынын тромбоэмболиясы рауажланады. Егер окпе артериясынын майда тармакларынын тромбоэмболиясы болса – окпенин геморрагиялык инфаркти рауажланады, ал ири тармакларынын тромбоэмболиясы болса, ол тийкаргы тармактын бифуркация участкасындагы пульмокоронар рефлекс себепли журектин токтауы хам тосаттан олим рауажланады.
Майлы эмболия - тери асты клетчаткасы, суйек кемиги травмасы натийжесинде езилгенде рауажланады. Май эмболлары окпеге тускенде эмульсияга айланады хам оларды липофаглар сорып алады. Егер майлы эмболия менен окпе капиллярларынын 2/3 истен шыкса откир окпе жетиспеушилиги хам журектин токтауы рауажланады. Летал акыбетлер мийдин капиллярларында майлы эмболия болганда да рауажланады. Бунда мий токымасында коп сандагы точкалы кан куйылыулар болады.
Газ эмболиясы – бул тамырлардын газ пуфекшелери менен жабылыуы. Кессон жумысшыларында ушырасады.
Хауа эмболиясы – бул кан айланысына хауа пуфекшеоери тускенде рауажланады.
Токымалык (клеткалык) эмболия – бул травма хам патологиялык процесслер натийжесинде токымалардын бузылыуы менен байланыслы.
Микроблы эмболия – бул кандагы микроблардын тамырларды обтурация етиуи натийжесинде рауажланады.
Жат затлар эмболиясы.
Эмболлардын ахмийети. Инфаркт, септик микроблы эмболияларында – иринлесиу. Оспе эмболияларында – метастаз.
ИНФАРКТ
Инфаркт– некроз ошагы болып, кан айланысынын токтауынан келип шыгады. Усы себепли инфаркт тамырлы ямаса ишемиялык некроз деп аталады.
Инфаркттин кориниси (формасы, размери, рени) хам консистенциясы хар кыйлы болады. Кобинесе инфаркт формасы клин таризли болады, онын ултаны капсулага, ал суир тарепи органнын даруазасына караган болады. Бундай формадагы инфарктлер талакта, буйреклерде, окпеде пайда болады, бул органнын архитектоникасына байланыслы. Айрым жагдайларда инфаркт белигили бир формага ийе болмайды. Бундай инфарктлер журекте, мийде, ишеклерде болады. Инфаркт процесси органнын бир болимин ямаса органды толыгы менен алыуы мумкин.
Егер инфаркт коагуляцион типинде рауажланса, онда токыма каттыланады, кургак болады (миокард, буйрек, талак), егер инфаркт колликвацион типинде рауажланса – ол босасып суйылады (мий инфаркти).
Инфаркттин кан менен синирилиуине карап уш турли инфаркт болады: 1. ак инфаркт (ишемиялык); 2. геморрагиялык тажы бар ак инфаркт; 3) геморрагиялык инфаркт.
Журекте геморрагиялык тажы бар ак инфаркт болып, ол белгили бир формага ийе емес. Шеп хам он карыншалар арасында ушырасады, айрым жагдайларда он журек карыншасында хам журек алдыларында ушырасады. Егер некроз эндокард астында рауажланса – субэндокардиал инфаркт, ал миокард калынлыгы толыгы менен некроз болса – трансмурал инфаркт деп аталады. Миокардтагы некроз ошагынын босасыуы – миомаляция деп аталады, бул жагдайда журектин жарылыуы хам перикард ишине кан куйылыуы мумкин. Миокард инфаркти питкенде некроз ошагы бириктириуши токымалар менен алмасады хам тыртык пайда болады (инфаркттин организациясы). Миокард инфаркти кобинесе атеросклерозда хам гипертония кеселлигинде ушырасып, откир хам хроник журек жетиспеушилигин рауажландырады.
Окпеде кобинесе геморрагиялык инфаркт рауажланады, ол конус формасына ийе. Инфаркт болган областтагы плеврада фибрин талшыклары рауажланады, ал конустын ушында тромб ямаса эмболия окпе артериясынын майда тармакларында болады. Бул озгерген токыма катты, койыу-кызыл ренде болады. инфаркттин атирапында периинфаркт пневмониясы рауажланады. Окпенин геморрагиялык инфаркти бауыр усти сарыклыгы себебинен болыуы мумкин. Инфаркттан кейинги тыртыкта оспе пайда болыуы мумкин. Айрым жагдайларда инфаркттин иринлесиуи – абсцесс рауажланады. Геморрагиялык окпе инфаркти ревматик митрал порок кеселинде хам окпе артериясынын тромбоэмболиясында тез рауажланады.
Буйреклерде геморрагиялык тажы бар ак инфарктлар ушырасады. Ол буйрек артериясынын тромбоэмболиясы хам тромбозы менен байланыслы.
Талакта клин муйешли инфаркт рауажланады. Бунда талактын капсуласында реактив фибринозлы исиниу процесси болады. талактын ишемиялык инфаркти тромбоз хам эмболия менен байланыслы. Талак венасы тромбозында венозлы инфаркт рауажланады.
Инфаркттин рауажланыуы еки баскыштан турады: 1) ишемиялык (некрозга шекемги); 2) некротик. Ишемиялык баскышта дистрофиялык хам некротик озгерислер рауажланады. Некроз баскышында оли токымалардын аутолизи болады.
Акыбети: организация, пертрификация, гемосидероз.
Do'stlaringiz bilan baham: |
