Trasa yo’nalishini aniqlashning asosiy qoydalsri

Trasa yo’nalishini aniqlashning asosiy qoydalsri

REJA

• Trasa
• Trasa yo’nalishi tanlash
• Arrof muhit muhofazasi
• Meyoriy huchatlar toplami

Hisobiy tezlik va og'irliklar. Hisobiy tezlik deb ob-havo va avtomobil` shinasining yo'l qatnov qismi yuzasi bilan tishlashishning odatdagi sharoitlarida yo'l elementlarining ruxsat etilgan chegaraviy qiymatlari mos keladigan eng noqulay bo'laklarida yakka avtomobillarning mumkin bo'lgan eng katta (xavfsiz va barqarorlik sharti bo'yicha) harakat tezligiga aytiladi.
Reja va bo'ylama kesim elementlarini loyihalash uchun hisobiy harakat tezliklarini yo'lning
toifasiga ko'ra 4-jadval bo'yicha qabul qilish kerak.
Past-baland va tog'li joyning murakkab qismlari uchun 4-jadvalda belgilangan hisobiy
tezliklarni loyihalanayotgan yo'lning har bir aniq qismi uchun mahalliy sharoitni hisobga olgan
tegishli texnik-iqtisodiy asoslash natijasida qabul qilishga ruxsat etiladi.
Izoh: 1. Past-baland joyning murakkab qismlariga yon bag'irlari mustahkam bo'lmagan chuqur
dara va jarliklari mavjud, 0,5 km dan uzun bo'lmagan masofadagi balandlik belgisi farqi 50 m
dan katta bo'lgan, tez-tez takrorlanib turadigan chuqur vodiy va suv ayirgichlar bilan kesilgan rel`ef kiradi. Tog'li joyning murakkab qismlariga tog' cho'qqilaridan o'tgan dovon qismlar va murakkab, egri-bugri yoki mustahkam bo'lmagan yon bag'irli tog' daralari kiradi.
Shaharga kirish yo'llarini loyihalashda avtomobil` yo'li trassasi bo'yida qimmatli kapital inshootlar, o'rmon massivlari, shuningdek qimmatbaho qishlok xo'jalik ekinlari va bog'lar mavjud bo'lgan hollarda, tegishli texnik-iqtisodiy asoslarga muvofiq (1.8-bandga asosan) 4-jadvalda past-baland joylar uchun belgilangan hisobiy tezliklarni qabul qilishga ruxsat etiladi
Umumiy foydalanishdagi avtomobil` yo'llari yo'l to'shamasining mustahkamligini hisoblashda
avtomobilning eng ko'p yuklangan yakka o'qidagi og'irlik I-II toifa uchun 130 kN (13 ts), III-V
toifa uchun 100 kN (10 ts) qabul qilinadi.
Yo'l to'shamasi mustahkamligining 4.2-bandda ko'rsatilgan og'irliklarga hisoblash yo'l
to'shamasi tuzilmasini belgilash va hisoblash bo'yicha qo'llanmalarga binoan va 7-bo'lim
ko'rsatmalari bo'yicha amalga oshiriladi.
Yo'l ko'ndalang kesimining asosiy o'lchamlari
Avtomobil` yo'lining poyi va qatnov qismi ko'ndalang kesimining asosiy o'lchamlari yo'lning toifasi va vazifasiga ko'ra 5-jadvalga asosan qabul qilinadi. I va II toifali avtomobil` yo'llari qismlarida, yo'ldan foydalanishning birinchi besh yilligidagi harakat jadalligi istiqboldagi hisobning 50 % ni tashkil qilsa va undan oshsa, loyihada aniqlangan va asoslangan joylarda, shuningdek kesishma, tutashmalarda va I va II darajali yo'llaridan chiqish (tezlikni o'zgartirish tasmalari qurish ko'zda tutilmaydigan) tarmoqlarida, yo'l yoqasining ikki tomonida, kamida 100 m masofada kengligi 2,5 m bo'lgan to'xtash tasmasi qurilishini 7.31-bandga muvofiq ko'zda tutish lozim.
Atrof-muhitni muhofaza qilish - bu atrof-muhit va inson faoliyati uchun qulay va xavfsiz sharoitlarni ta'minlashga qaratilgan chora-tadbirlar tizimi. Eng muhim ekologik omillar atmosfera havosi, ichki havo, suv va tuproqdir. Atrof-muhitni muhofaza qilish inson faoliyatining tabiat va inson salomatligiga bevosita va bilvosita salbiy ta'sirini oldini olish maqsadida tabiiy resurslarni saqlash va tiklashni nazarda tutadi. Ilmiy-texnika taraqqiyoti va sanoat ishlab chiqarishining intensivlashuvi sharoitida atrof-muhitni muhofaza qilish muammolari eng muhim davlat vazifalaridan biriga aylandi, uni hal qilish inson salomatligini muhofaza qilish bilan uzviy bog'liqdir. Ko'p yillar davomida atrof-muhitning buzilishi jarayonlari qaytarilmas edi. faqat cheklangan hududlarga, alohida hududlarga ta'sir ko'rsatdi va global xususiyatga ega emas edi, shuning uchun inson muhitini muhofaza qilish bo'yicha samarali choralar amalda ko'rilmadi. Oxirgi 20-30 yil ichida Yer sharining turli mintaqalarida tabiiy muhitda qaytarilmas o'zgarishlar yoki xavfli hodisalar paydo bo'la boshladi. Atrof-muhitning ommaviy ifloslanishi munosabati bilan uni mintaqaviy, davlat ichidagi himoya qilish masalalari xalqaro, global muammoga aylandi. Barcha rivojlangan mamlakatlar atrof-muhitni muhofaza qilishni insoniyatning yashash uchun kurashining eng muhim jihatlaridan biri sifatida belgilagan. Rivojlangan sanoat mamlakatlari atrof-muhitni muhofaza qilish bo'yicha bir qancha asosiy tashkiliy, ilmiy-texnikaviy tadbirlarni ishlab chiqdi.
Ular quyidagilardan iborat: aholi salomatligi va mehnat qobiliyatiga salbiy ta'sir ko'rsatuvchi asosiy kimyoviy, fizik va biologik omillarni aniqlash va baholash, bu omillarning salbiy rolini kamaytirish bo'yicha zarur strategiyani ishlab chiqish; aholi salomatligi uchunaholi salomatligi uchun zarur bo'lgan xavf mezonlarini belgilash uchun atrof-muhitni ifloslantiruvchi toksik moddalarning potentsial ta'sirini baholash; yuzaga kelishi mumkin bo'lgan sanoat baxtsiz hodisalarining oldini olish bo'yicha samarali dasturlarni ishlab chiqish va favqulodda chiqindilarning atrof-muhitga zararli ta'sirini kamaytirish bo'yicha chora-tadbirlar.
Bundan tashqari, atrof-muhitni muhofaza qilishda sanoat chiqindilari va chiqindilarida mavjud bo'lgan ayrim toksik moddalarning kanserogenligi nuqtai nazaridan genofond uchun atrof-muhitning ifloslanish xavfi darajasini aniqlash alohida ahamiyatga ega.o'zbek tili zarur xavf mezonlarini belgilash maqsadida atrof-muhitni ifloslantiruvchi zaharli moddalarning mumkin bo'lgan ta'sirini baholash; ishlab chiqarishda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan baxtsiz hodisalarning oldini olish bo'yicha samarali dasturlarni ishlab chiqish va tasodifiy chiqindilarning atrof-muhitga zararli ta'sirini kamaytirish choralari
Atrof-muhitdagi patogenlar oqibatida ommaviy kasalliklar xavfini baholash uchun muntazam epidemiologik tadqiqotlar talab qilinadi. Atrof-muhitni muhofaza qilish bilan bog'liq masalalarni hal qilishda, shuni yodda tutish kerakki, inson tug'ilishdan va uning hayoti davomida turli omillarga (kundalik hayotda kimyoviy moddalar bilan aloqa qilish, ishlab chiqarishda, giyohvand moddalarni iste'mol qilish, oziq-ovqat mahsulotlarida mavjud bo'lgan kimyoviy qo'shimchalar va boshqalar). Atrof-muhitga, xususan, sanoat chiqindilariga kiruvchi zararli moddalarning qo'shimcha ta'siri odamlarning sog'lig'iga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Atrof-muhitni ifloslantiruvchi moddalar (biologik, jismoniy, kimyoviy va radioaktiv) orasida kimyoviy birikmalar birinchi o'rinlardan biri hisoblanadi. 5 milliondan ortiq kimyoviy birikmalar mavjud bo'lib, ulardan 60 mingdan ortiq doimiy foydalanishda. Kimyoviy birikmalar ishlab chiqarish hajmi har 10 yilda 2,5 barobar ortadi. Pestitsidlarning xlorli birikmalari, polixlorlangan bifenillar, politsiklik aromatik uglevodorodlar, og'ir metallar, asbestlarning atrof muhitga kirishi eng xavfli hisoblanadi. Ushbu birikmalardan atrof-muhitni muhofaza qilishning eng samarali chora-tadbirlari chiqindilarsiz yoki kam chiqindi texnologik jarayonlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, shuningdek chiqindilarni yo'q qilish yoki ularni qayta ishlash uchun qayta ishlashdir. Turli muhit va hududlarda yadro, bakteriologik, kimyoviy qurol sinovlarini cheklash, kamaytirish va taqiqlash bo'yicha xalqaro shartnomalar alohida ahamiyatga ega. 1996 yilda BMTda yadro sinovlarini har tomonlama taqiqlash to'g'risidagi shartnoma tantanali ravishda imzolandi. Xalqaro ekologik hamkorlik samarasi xalqaro shartnomalar,
Maqsadlar: tomonlarning Konventsiya ro'yxatiga kiritilgan chiqindilarning transchegaraviy harakatini kamaytirish majburiyatlari; xavfli chiqindilar miqdori va toksinligini maksimal darajada kamaytirish, ekologik xavfsiz foydalanishni ta'minlash; rivojlanayotgan mamlakatlarga xavfli chiqindilarni utilizatsiya qilishda yordam berish,yadro energiyasidan tinch foydalanishning muayyan turlaridan kelib chiqadigan zararlardan moliyaviy himoya qilishni ta'minlash uchun minimal me'yorlarni belgilash, shuningdek, konstitutsiyaviy va ijtimoiy tizimlardagi farqlardan qat'i nazar, xalqlar o'rtasidagi do'stona munosabatlarni rivojlantirish.