Transport vositalarida ishlatiladigan ekspluatatsion

Dizel yonilg‘ilarining yoyilgan indikator diagrammasi:
a-yumshoq ishlash; v-qattiq ishlash.
Yonilg‘i tarkibida yengil oksidlanadigan normal-parafin ugle­
vodorodlar ko‘p bo‘lishi natijasida alangalanishning kechikish davri т
- qisqa bo‘ladi. Natijada dvigatel oson yurgizib yuboriladi. Dvigatel 
yumshoq va barqaror ishlaydi. Alangalanishning kechikish davri т - 
ortganda, ya’ni yonilg‘i tarkibida qiyin oksidlanadigan (izomer,

---

aromatik) 
uglevodorodlar ko‘p bo‘lsa, dizel dvigateli taqillab 
ishlaydi, chunki yonilg‘i tarkibidagi uglevodorodlar qiyin oksidlanadi.
Yonish kamerasida yonilg‘i ko‘p to‘planadi va katta qismi bir- 
daniga alangalanadi, bosim keskin qo‘tariladi va dvigateldan o‘ziga 
xos takillangan ovoz eshitiladi, natijada dvigatel kattiq ishlaydi: 
podshipnik vkladishlari, porshen xalkalari yeyiladi. Yonilg‘i sarfi 
ortadi.
Yonish protsessi (3.3-rasm) 2-nuqtada boshlanadi, bunda bosim 
jadal ko‘tariladi. Tez yonish davri 2-nuqtadan 3-nuqtagacha davom 
etadi. Bunda energiyaning asosiy qismi (70%) ajrilib chiqadi. Yonish 
protsessi yaxshi to‘g‘ri tashkil qilinsa, bosim maksimal qiymatgacha 
ko‘tariladi (bu vaqtda yonilg'i berish davom etganUgidan yonish hali 
tugamaydi). 
Uchinchi davr-sekin yonish davri (3dan-4gacha) 
boshlanadi, bunda issiqlik energiyasining (
20
%) qismi ajralib chiqadi. 
Bu davmi boshida yonilg‘i berish tugaydi. Bu davr oxirida kengayish 
chizig‘ida 4-nuqtadan keyin barcha yonilg‘i yonib ulgurishi kerak.
3.4-rasm. 
Dizel dvigatelining ta’minlash tizim i:
1-yonilg‘i nasosi, 2 -yonilg'i baki, 3,5,6- (ruboprovod, 4-dag'al
tozalash filtri,
7- 
havo tozalagich, 8-ventil, 9-haydash nasosi,
10-forsunka, 11-yonish kamerasi, 12-mayin tozalash filtri

---

Dizel dvigatelining ta’minlash tizimi silindrlami tozalangan 
yonilg‘i va havo bilan ta’minlaydi, yonilg‘ini yuqori bosimgacha 
siqadi, dvigatelning ish rejimiga qarab kerakli yonilg‘i miqdorini 
silindrga mayda to‘zitilgan xolda uzatadi va uni silindr ichidagi 
siqilgan, qizigan havo bilan aralashtiradi hamda silindrni ishlatilgan 
gazlardan tozalaydi (3.4-rasm).
Dizellar ishlaganda qora tutun chiqishi ishlatilgan gazlarda 
qurum borligi bilan tushuntiriladi. Qurumni boshlang‘ich o‘lchamlari