Transport vositalarida ishlatiladigan ekspluatatsion

Yonilg ‘ining tejamliligi
bir qator param etrlam i tasniflovchi 
um um iy xossadir. M asalan, yonilg4 ining nazorat sarfi, berilgan 
o 4zgarm as tezlikdagi yonilg4i sarfi, shahar sikli bo 4yich a xara- 
katlanishdagi yonilg4i sarfidir. Bu tushunchalardan tashqari m inim al 
ekspluatatsion yonilg4i sarfi tushunchalari mavjud. B u ko‘rsat- 
kichlardan ham m asi 100km y o 4l bosish uchun sarflangan y o n ilg 4i 
m iqdori(litr)ni ifodalaydi.
Y onilg4i va m oylash m ateriallarini tejash deganda, yonilg‘i v a 
m oylash m ateriallaridan oqilona foydalanish, ulam ing sifatini saqlash, 
isro f b o ’lishini kam aytirish b o ’yicha q o ’llaniladigan choratadbirlar 
tushuniladi.
Y onilg4i tejamliligi to 4la jixozlangan va to 4la yuklangan av to ­
mobil uchun aniqlanadi, bunda haydovchining v a har bir y o 4lov- 
chining m assasi 75 kg dan, har bir y o 4lovchi uchun yuk 10kg dan deb 
qabul qilinadi.
Yengil avtomobil uchun yonilg‘ining nazorat sarfi,
avtom obil 
gorizontal asfalt y o 4ld a 80km /soat tezlik bilan harakatlanganda 
o 4lchaganda yonilg4i sarfidir.

---

C het elda v a bizdagi bu k o ‘rsatkichdan tashqari 90km /soat v a 
120km/soat o ‘zgarm as tezlik bilan harakatlangandagi yo nilg ‘i sarfi 
ham ko'rsatiladi. B u param etrlar qiym atlarining nisbati bilvosita 
avtom obilning aerodinam ik sifatini tavsiflaydi.
N eft m ahsulotlarini hisobga olib borish va ularning sifatini 
nazorat qilish y o ‘llari:
- Texnikani neft m ahsulotlari bilan ta ’minlash.
- N eft m ahsulotlari m iqdorini hisoblab borish.
- N eft m ahsulotlari sifatini nazorat kilish.
- N eft m ahsularining sifatini tiklash.
Y onilg4 i va m oylash m ateriallariga qilinadigan harajatlam i 
kam aytirish, texnikadan sam arali foydalanish uchun avtom obil 
h o 4jaliklarida ta ’m inlashni to 4g ‘ri tashkil qilish va ulardan to 4g 4ri 
foydalanish shart. 
Shunda neft m ahsulotlari sifati aw alg id ek
saqlanadi, isro f kam ayadi, texnik xizm at k o 4rsatish uchun qilinadigan 
harajatlar kam ayadi.
Neft mahsulotlarini isrof bo ‘lishiga qarshi kurashyo ‘llari:
- M iqdoriy isroflam i kam aytirish.
- Y onilg4 ining bu g 4lanib isro f b o 4lishini kam aytirish.
- Sifatiy isroflam ing olidini olish.
- Texnikani ishlatishda neft m ahsulotlari sarfrni kam aytirish. 
Y onilg4 ini tejashga oid chora-tadbirlar:
Y onilg4i sarfiga ta ’sir etuvchi asosiy om illar avtom obil 
harakatlanayotganda unga k o ‘rsatiladigan qarshilik (aerodinam ik 
qarshilik, g 4ildirashga b o 4ladigan qarshilik, inersiya kuchlari) 
lam i kam aytirish.
- D vigatelning tejam li ishlashini ta ’minlash.
- A vtom obilning texnik holatini tekshirib turish. 0 4z vaqtida va 
rejada k o 4rsatilgan hajm da texnik xizm at k o 4rsatish o 4tkazish. 
Neft 
mahsulotlari 
miqdorini 
hisoblab 
borish.
N eft
m ahsulotlarining m iqdori belgilangan tartibga k o ’ra m assa birlikdagi 
kg yoki tonnada hisoblab topiladi.
N eft m ahsulotlarini o 4z vaqtida to 4g 4ri hisobga olib borish y o 4li 
bilangina u lam i qabul qilib olish, tarqatish, saqlash va m ashinalarga 
quyish vaqtidagi 
isrofiii kam aytirish m um kin (om bordagi va

---

avtom obil y o n ilg 'i baklaridagi ham da karterdagi m oylar m iqdori ham
hisobga olinadi).
N eft m ahsulotlari sarfm i kam aytirish k o ‘p jih atd an ular sarfini 
to ‘g ‘ri va ilm iy asosda m e’yorlashga bog‘liq. A vtotransport uchun 
yonilg‘i sarfi kilometraj b o ‘yicha rejalashtiriladi. M iqdoriy isroflam i 
kam aytirish uchun yonilg‘ining bug*lanib isro f b o ‘lishini oldini olish 
kerak.