Transport inshootlarini loyihalash va

sc
f
f
f
b
b
a
h
A
R
h
h
h
b
b
R
x
h
bx
R
M







  
 (8.2) 
 

---

113 
 
Agar 
𝑥 ≤ 𝑕
𝑓
 bo„lsa, (8.1) va (8.2) ifodalarda 
b
 ni 
𝑏
𝑓
′
 ga almashtiriladi. 
Bu holat to„g„ri to„rtburchakli kesim hisobiga to„g„ri keladi. 
Agar 
𝑥
1
≥ 𝑎
𝑠
′
  va
 
𝑥
2
≥ 2𝑎
𝑠
′
 
bo„lsa,  siqilgan  armatura 
𝐴
𝑠
′
 
(odatda, 
plitaning  taqsimlovchi  armaturasi)  hisoblarda  to„la  hisobga  olinadi.  Bu 
yerda 
𝑥
1
, 𝑥
2
  siqilgan  zonaning 
𝐴
𝑠
′
  ni  hisobga  olib  va  hisobga  olmasdan 
aniqlangan balandligi. Agar 
𝑥
1
≥ 𝑎
𝑠
′
, lekin 
𝑥
2
< 2𝑎
𝑠
′
 bo„lsa, 
𝐴
𝑠
′
 ni K = 1 – 
(
2𝑎
𝑠
′
 – 
𝑥
2
)/
 𝑎
𝑠
′
 koeffitsienti bilan birga hisobga olinadi. K ning qiymati 0 
≤
 
K
 
≤
  1  chegaralarida  o„zgaradi. 
K
  <  0  bo„lganda,  mustahkamlik  sharti 
quyidagi ko„rinishga ega bo„ladi: 
𝑀 ≤ 𝑅
𝑠
𝐴
𝑠
(𝑕
𝑜
− 𝑎
𝑠
′
.
 
𝑥
1
< 𝑎
𝑠
′
 bo„lganda, 
𝐴
𝑠
′
 
 hisobga olinmaydi. 
Yuqorida keltirilgan formulalarda quyidagi ishoralar qabul qilingan: 
M
 
–  hisobiy  yuklardan  hosil  bo„ladigan  eguvchi  moment;       
R
b
  –  betonning 
siqilishga  bo„lgan  hisobiy  qarshiligi; 
R
s
  –  zo„riqtirilmagan  armaturaning 
cho„zilishga va siqilishga bo„lgan hisobiy qarshiligi. Boshqa ishoralar rasm 
8.8 da ko„rsatilgan. 
Element  o„qiga  normal  kesimlarni  hisoblashda  siqilgan  zona 
balandligining  nisbiy  qiymati 

= 𝑥/𝑕
𝑜
  odatda  loyihalash  me‟yorlari 
bo„yicha aniqlanadigan chegaraviy qiymat – 

y
 dan oshib ketmasligi kerak. 
Bundan  tashqari,  cho„zilgan  qirradan  kesimning  cho„zilgan  zonasi 
balandligining  1/5  qismidan  ortiq  masofada  joylashgan  armatura 
elementlari  hisobiy  qarshiliklariga  QMQ  2.05.03–97  “Ko„priklar  va 
quvurlar” da keltirilgan, qiymatlari 

𝑚
𝑎6
≤ 1 
bo„lishi mumkin bo„lgan, ish 
sharoitlari  koeffitsientlari  kiritiladi.  Ballast  koritasi  plitasi  balandligini 
belgilashda 
𝑕
𝑠
′
≥ 𝑥
 va 
𝑕
𝑠
′
≥ 0,1𝑕
 shartlari bajarilishi tavsiya qilinadi. 
 

---

114 
 
 
Rasm 8.8. Normal kesimni mustahkamlikka hisoblash uchun sxema 
 
Element  o„qiga  qiya  kesimlarni  mustahkamlikka  hisoblash  qiya  darz 
bo„yicha  qiya  darzlar  orasidagi  ko„ndalang  kuch  ta‟siriga  olib  boriladi. 
Bundan  tashqari,  qiya  kesimlar  bu  qiya  kesimdagi  eguvchi  momentlarga 
ham hisoblanadi. 
Qiya  kesimlardagi  ko„ndalang  kuchlarni  xomutlar,  bukilgan  sterjenlar 
va  siqilgan  zona  betoni  qabul  qiladi.  Xomutlar  va  bukilgan  sterjenlarni 
joylashtirishda QMQ 2.05.03–97 “Ko„priklar va quvurlar” talablariga rioya 
qilish  kerak  bo„ladi.  Ishchi  armaturani  bukilganlari  tayanchga  yaqin 
joylarda  eguvchi  moment  qiymatlari  kichik  bo„lganligi  sababli,  kerak 
bo„lmay qolgan sterjenlar siqilgan zonaga chiqarilganligidan hosil bo„ladi. 
Bukilmalarning  boshlanadigan  joyi  qamrovchi  epyurani  armaturaning 
materiallar epyurasi bilan solishtirish yo„li bilan aniqlanadi (rasm 8.9). 
Materiallar  epyurasi  pog„onali  grafik  bo„lib,  uning  ordinatalari 
kamaytirilgan  sondagi  sterjenlar  tomonidan  qabul  qila  olinishi  mumkin 
bo„lgan chegaraviy eguvchi momentlar qiymatlariga tengdir. 
Qiya darzlar orasidagi siqilgan beton bo„yicha mustahkamlik quyidagi 
shartdan aniqlanadi: 


0
1
01
,
0
1
1
3
,
0