Transformatorlar

43-rasm.



olamiz. 42-rasm, vdachizilgan vektor diagrammada (/_AV va U_lt kuch- lanishlar bir-biridan 330° siljiganligini kuramiz. Agar kuch­lanish [)_A’ ning vektori (soatning minut mili) 12 ni kursatsa, ikkilamchi chulgamning 1!_j, kuchlanish vektori (soatning soat mili) II ni kursatadi. Demak, transformatorning ulanish gu- ru^i 11 buladi va bu Y/D—] 1 shartli belgisi bilan kursatiladi. Endi shu transformatorning ikkilamchi chulgamlarning bosh uchi;

a, v, s kismlarni esa chulgamlarning uchlari deb, ularni uchburchak usulida ulasak, ikkilamchi chulgam kuchlanishining vektori bun- dan oldin keltirilgan diagrammadagiga Karaganda 180° ga silji- gan buladi (42-rasm, g). Bu ^olda kuchlanish U_AB vektori 12 rakam- ni kursatsa, kuchlanish U_AB vektori 5 rak,amni kursatadi va uning shartli belgisi Y/D—5 bilan kursatiladi.

Transformatorning ikkilamchi chulgamiga tegishli klemmalar- ni, ya’ni chulgamlarning bosh va oxirgi uchlarini turli tartibda belgilab (masalan, a, v, s urnida s, a, v yoki v, s, a bilan belgi- lab), chulgamlarning turli ulanish gurueu1arini olish mumkin.

Transformatorning chulgamlari Y/Y va DM usullarida ulanganda juft, ya’ni 2;4;6;8;10 va 0 ulanish guruxini olish mumkin Chul­gamlar Y/D va D/Y usullarida ulanganda tok guruxlarni, ya’ni I, 3, 5, 7, 9 va 11 ulanish guruxparini olish mumkin.

Mamlakatimizda Umumittifok standarti asosida uch fazali transformator chulgamlari, asosan, Y/Y—0 va Y/D—11 ulanish sxemalarida va 0 (yoki 12) va 11 ulanish guru\larida ishlab chika- riladi (43-rasm, IV-1 jadvalga karang). Bu transformatorlarni parallel ulash shartlarini oson bajarilishiga imkon beradi.

15. 
    Transformatorlarni parallel ulash shartlari
    

Korxonalarning kuchlanishni pasaytiruvchi podstantsiyalari- da kupincha kuvvatlari uncha katta bulmagan (masalan, 400, 630, 750 va 1000 kVA) transformatorlar urnatish maksadga muvofik buladi. Ba’zi xollarda ayrim transformatorlar uzining aloxida iste’molchilarini energiya bilan ta’minlaydi. Podstantsiyalarda transformatorlar kupincha parallel ulanadi va umumiy iste’- molchilarni energiya bilan ta’minlaydi. Transformatorlar pa­rallel ulanganda iste’molchilarni elektr energiyasi bilan uz- luksiz ta’minlash osanlashadi; iste’molchilar kuvvati kamaygan vaktlarda ba’zi transformatorlar uzib kuyilishi xam mumkin buladi; transformatorlarning profilaktika ta’mirini tashkil kilishni osonlashtiradi. Parallel ulangan transformatorlar salt ishlaganda ularning chulgamlaridan tenglashtiruvchi toklar utmas- ligi lozim; nagruzka bilan ishlayotgan transformatorlarda esa iste’molchilarning kuvvati transformatorlarning nominal kuv- vatlariga proportsional taksimlanishi lozim. Bularga erishish uchun transformatorlar parallel ulanayotganda kuyidagi asosiy shartlar bajarilishi talab kilinadi:

1. 
   Parallel ulanadigan transformatorning bir­lamchi chulgamining nominal kuchlanishi ishlab turgan transformatorlarning birlamchi nomi­nal kuchlanishiga teng bulishi kerak; transfor­matsiya koeffitsiyentlari xam teng bulishi lozim:
   

£/„ = U_l2 = £/|₃- (1-85)

- K₂ - k_}...

Bunda transformatorlarning ikkilamchi kuchlanishlari xam uza­ro teng buladi. Agar bu shart bajarilmasa, xatto ular salt ishla­ganda xam, transformatorlarning chulgamlaridan tenglashti-

r u v ch i tok uta boshlaydi. Bu tokning kiymati kiyidagicha anik,- lanadi: