Tovarlarning raqobatbardoshligini baholashga uslubiy yondashuvlar

M₁ – xuddi shu davr uchun raqobatchining mahsulotlarini sotish hajmi.
Raqobatbardoshlik darajasini ushbu bozorda iste'molchi xaridni amalga oshirayotib bu mahsulotni uning i-raqobatchisi – analogiga nisbatan afzal ko’rish ehtimoli sifatida baholanishi mumkin. B_0i ehtimoli - bu bir mahsulotni (baholanayotgan) boshqa tovardan (i-analog) ko’ra afzal ko’rishdir.
Tovarlarning afzallik qiymatlari hisoblangan mahsulotlar va uning analoglari uchun ushbu bozorda kutilgan savdo ulushining baholarini hisoblash imkonini beradi:
Bu yerda,
B₀ и B_i – mos ravishda baholanayotgan mahsulot va uning i-analogining kutilayotgan savdo ulushi;
N – analog-raqobatchilar soni;
B_0i – baholanayotgan mahsulotning uning i-analogiga nisbatan afzal ko’rilishi;
B_ij – i-analogga nisbatan j - mahsulotning afzal ko’rilishi.
Ushbu formulalar bozorda tovarlar tomonidan egallangan pozitsiyani aniqlashga imkon beradi, natijada tovarlarning raqobatbardoshligini aks ettiradi, bu esa raqobatchilarga qarshi turish, muayyan bozorda muayyan pozitsiyani egallash va ushlab turish qobiliyati sifatida qabul qilingan raqobatbardoshlik tushunchasiga mos keladi.
Ushbu usulning salbiy tomoni shundaki, baholash eksperimental usulga asoslanadi, ya'ni baholash ekspertlarning sub'ektiv nuqtai nazari bilan belgilanadi.
Baholangan mahsulotning afzalligini aniqlashning yana bir usuli iste'molchilarning ma'lum bir sonidan so’rovnoma o’tkazish yoki fokus-guruh usuli bo'lishi mumkin.
Ushbu usulning ijobiy tomoni shundaki, bu usul turli omillarning ta'sirini hisobga oladi: texnik-iqtisodiy, tijorat, normativ-huquqiy.


Nazorat savollari

1. 
   "Tovarning raqobatbardoshligi» tushunchasining iqtisodiy mazmunini ochib bering.
   

1. 
   Tovar raqobatbardoshligini baholashning asosiy tamoyillarini shakllantiring.
   
2. 
   Tovar ishlab chiqaruvchi pozitsiyasidan tovarning raqobatbardoshligi modelini tavsiflang.
   
3. 
   Tovar raqobatbardoshligining asosiy omillari va mezonlarini sanab o’ting.
   

1^ Завьялов П. С. Маркетинг в схемах, рисунках, таблицах. М.: ИНФРА-М, 2007. С. 226.

2^ Философова Т. Г., Быков В. А. Указ. соч. С. 58–59.

3^ Котлер Ф., Армстронг Г., Вонг В., Сондерс Дж. Основы маркетинга.–М.: ООО “И.Д.Вильямс”, 2012.- 752 с.

4^ Маркетинг: учебник / А. Н. Романов [и др.]; под ред. А. Н. Романова. М.: Банки и биржи: ЮНИТИ, 1996. 560 с.

5^ Лобанов М. М., Осипов Ю. М. Основные принципы оценки конкурентоспособности продукции // Маркетинг в России и за рубежом. 2001. No 6.

6^ Ахматова М., Попов Е. Теоретические модели конкурентоспособности // Маркетинг. 2003. No 4. С. 25.