Tovarlarning raqobatbardoshligini baholashga uslubiy yondashuvlar

А_i – tovarning yaroqliligi predmeti (mahsulotga nisbatan munosabat);
V_j – iste'molchi uchun motivning ahamiyati;
n – motivlar soni;
I_ij – i-motivni qondirish uchun mahsulotning yaroqliligini sub'ektiv baholash.
Ushbu usulning ijobiy tomoni shundaki, har bir tovarga mos raqam qo’yilishi mumkin, bu ularning raqobatbardoshligini taqqoslashni sezilarli darajada osonlashtiradi: raqam qanchalik katta bo'lsa, mahsulot shuncha raqobatbardosh bo'ladi⁶.
Tovarlar uchun muhim bo'lgan motivlarni aniqlash ko'pincha qiyin bo’lib, baholash ekspertlarning sub'ektiv qarashlari bilan belgilanadi. Respondentlarning javoblari mahsulotning qaysi xususiyatlarini o'zgartirish kerakligi haqida ko'rsatma bermaydi, ideal xususiyatlarga taqqoslash yo'q.
Rosenberg modeliga o'xshash yana bir model mavjud, ammo u yanada amaliy xususiyatga ega. Alohida motivlarni bilish mahsulotning aniq xususiyatlari orqali bilvosita aniqlanadi:
Bu yerda,
Q_j – j tovarning iste’molchilar tomonidan baholanishi;
X_k – mahsulotning k (k = 1, .... n) xarakteristikasining iste'molchilar nuqtai nazaridan ahamiyati;
Y_jk – iste'molchilar nuqtai nazaridan j tovarning k xususiyatlarini baholash.
Ushbu model har bir xususiyatning istalgan va uning bahosi qanchalik yuqori bo'lsa, ushbu mahsulot shunchalik raqobatbardosh bo'lishiga asoslanadi.


Ideal nuqtali model
Ushbu usulning o'ziga xos xususiyati shundaki, unga qo'shimcha komponent joriy qilingan – tovar xususiyatining ideal qiymati:

Bu yerda,

Q_j – iste’molchilar tomonidan j markaning baholanishi;
W_k – k (k = 1, ..., n) xususiyatning ahamiyati;