Tovar va pul munosabatlari rivojlanishi

Tovar va pul munosabatlari rivojlanishi

Pulning kelib chiqishi

Pulning kelib chiqishi to’g’risida ikki xil g’oya mavjudligini ko’rishimiz mumkin.

ratsionalistik va evolyutsion g’oyalardir.

Rivojlanishning birinchi bosqichlarI

• mis, bronza, temir

Qog’oz pullar yuzaga kelishining quyidagi bosqichlarini keltirish mumkin.

1 bosqich - tangalarning uzoq vaqt muomalada bo’lishi, qo’ldan-qo’lga o’tish natijasida emirilishi;

2 bosqich - tanganing metall tarkibining buzilishi.

3 bosqich - davlat tomonidan emission daromad olish maqsadida xazina biletlarining chiqarilishi.

Birinchi qog’oz pullar XII asrda Xitoyda chiqarilgan deb ko’rsatiladi

• Birinchi qog’oz pullar XII asrda Xitoyda chiqarilgan deb ko’rsatiladi
• Qog’oz pullar Amerika va Evropada XVII- XVIII asrlarda , Rossiyada 1769 yilda chiqarilgan.

pul - bu tovarlarning tovari - KARL MAKS

PULNING XUSUSIYATLARI

• pulning iste’mol qiymatida boshqa tovarlarning qiymati o’z ifodasini topadi.
• pulda ifodalanadigan aniq mehnatning asosini abstrakt mehnat tashkil qiladi.
• pulda ifodalanuvchi xususiy mehnat ijtimoiy mehnat sifatida namoyon bo’ladi.

Qog’oz pullar.

• Pulning bu turi haqiqiy pullarning vakili bo’lib, pulning muomala funktsiyasi rivojlanishi natijasida yuzaga kelgan.

Kredit pullar

• . Ishlab chiqarish va tovarooborotning rivojlanishi, metall pullarning etishmasligi kredit munosabatlarning rivojlanishiga olib keladi.

Veksel -

• bu qarzdorning (oddiy veksel) yoki kreditorning (o’tkazma veksel - tratta) ko’rsatilgan summani, ko’rsatilgan vaqtda, joyda to’lash to’g’risidagi yozma majburiyati hisoblanadi.

Pul qiymat o’lchovi sifatida.

• Pulning birinchi funktsiyasi uning qiymat o’lchoviligidir, ya’ni pul barcha tovarlarning qiymatini o’lchaydi, ularning bahosini aniqlashda vositachi bo’lib hizmat qiladi.

Pulning to’lov vositasi funktsiyasi.

• To’lov vositasi funktsiyasining asosiy xususiyati tovar va pul harakatining bir vaqtda amalga oshmasligi, harakatning bir tomonlamaligi va harakatda bo’linishlar mavjudligidadir.

Muomala vositasi funktsiyasi

• . Muomala vositasi funktsiyasida pul yordamida tovar o’zining pul qiymatiga ayirbosh qilinadi.

Pul jamg’arma vositasi

. Pulning bu funktsiyasi sotish va sotib olish jarayoniga zarurat bo’lmagan holda yuzaga keladi.

O’zbekiston milliy valyutasi

Modern Currency Debasement

• Hungary – 10 million pengo, 1945

Modern Currency Debasement

• Nicaragua – 10 million córdobas, 1990

Modern Currency Debasement

• Yugoslavia – 10 billion dinar, 1993

Modern Currency Debasement

• Bosnia – 100 million dinar, 1993

Modern Currency Debasement

• Turkey – 5 million lira, 1997

Modern Currency Debasement

• Zimbabwe – 100 trillion dollars, 2006