Tovar moddiy zaxiralar chiqib ketishining hisobi va auditi

 

1-bob bo`yicha xulosa 

Bitiruv malakaviy ishi I-bobida xo’jalik sub’ektlari faoliyatida tovar-moddiy 

zaxiralarning tutgan o’rni va ularni turkumlashining nazariy  masalalari yoritilgan. 

Xususan,  mazkur  bobda  mahsulot  ishlab  chiqarishda  ishlab  chiqarish 

zaxiralarining  ahamiyati  va  roli  juda  kattadir.  Ularsiz  ayrim  hollarda  mahsulot 

ishlab  chiqarish  imkoniyati  cheklansa,  ayrim  hollarda  ularsiz  umuman  mahsulot 

ishlab chiqarish mumkin emas. 

Tovar-moddiy  zaxiralarni  tan  olishning  yukorida  keltirilgan  ikkinchi  sharti

 

buxgalteriya hisobi amaliyotida odatda oson qoniqtiradi, chunki aktivni xarid qilish 

operatsiyasi  natijasida  uning  qiymatida  aniqlanadi.  Masalan,  tovar-moddiy 

zaxiralar  boshqa  shaxslardan  sotib  olinayotganda  ularning  qiymatini  baholashning 

asosiy  ishonchli  ko’rsatkichi  tovar-moddiy  zaxiralarning  tomonlarni  qoniqtiradigan  va 

oldi-sotdi  shartnomasida  ko’rsatilgan  bahosi  hisoblanadi;  tovar-moddiy  zaxiralar 

korxonaga  bepul  kelib  tushganda  baholashning  asosini  tegishli  o’tkazish  hujjatlarida 

ko’rsatilgan  tovar-moddiy  zaxiralar  qiymati  yoki  ular  kelib  tushgan  paytdagi  bozor 

qiymati tashkil qiladi. Bunda, agar aktiv xo’jalik yurituvchi sub’ektning o’z kuchi bilan 

mustaqil  yaratilgan  bo’lsa,  uning  qiymatini  materiallar,  ishchi  kuchini  sotib  olish 

bo’yicha  tashqi  tomonlar  bilan  olib  borilgan  operatsiyalar  hamda  tovar-

moddiy.zaxiralarni  yaratish  (ishlab  chiqarish)  jarayonidagi  boshqa  xarajatlar  asosida 

---

 

27 

ishonchli baholash mumkin. 

Ta’minotchi tomonidan yuklab jo’natilgan va yo’lda bo’lgan, mulkiy huquqi 

esa xaridor tomonidan tovar qabul qilingan paytda xaridorga o’tgan tovar-moddiy 

zaxiralar  uchun  to’langan  bo’nak  miqdori  buxgalteriya  hisobidagi  hisob-kitoblar 

schyotida debitorlik qarzi sifatida qayd etiladi. 

Auditning  maqsadi,  vazifalari,  ma’lumot  manbalari  va  o’tkazish  tartibi

. 

Tovar-moddiy zahiralarini auditorlik tekshiruvidan o’tkazishning maqsadi-ularning 

saqlanishi, tejamli va oqilona ishlatilishi, hisobga olishning to’g’ri tashkil etilishini 

aniqlashdan  iborat.  Shuningdek,  hisobot  ko’rsatkichlarining  ishonchliligini  va 

tovar-moddiy  zahiralar  bilan  bog’liq  muomalalar  hisobi  va  soliqqa  tortish 

uslubining  O’zbekiston  Respublikasida  amal  qilayotgan  qonunchilik  hamda 

me’yoriy  hujjatlarga  muvofiqligini  aniqlash  lozim.  Ushbu  maqsadga  muomalalar 

mohiyatini  hamda  nazorat  tuzulmasi  va  buxgalteriya  hisobi  tizimini  tekshiruvdan 

o’tkazish va risklarni baholash orqali erishiladi. Zahiralarni tekshirish, ular hajmi 

katta bo’lgan korxonalarda auditning asosiy qismi deb qaraladi. 

 

 

 

---

 

28