Tovar moddiy zaxiralar chiqib ketishining hisobi va auditi

XULOSA VA TAKLIFLAR 

Tovar-moddiy zahiralar chiqib ketishi va uni hisobini tashkil etishda asosiy 

e’tiborni  sub’ektga  tegishli  bo’lgan  tovar-moddiy  zahiralari,  shu  jumladan, 

yo’ldagi  va  qayta  ishlashga  berilgan,  ishlanadigan,  qayta  ishlanadigan,  ishlab 

chiqarish  va  boshqa  xo’jalik  maqsadlari  uchun  ishlatiladigan  mehnat  buyumlari, 

xom-ashyo  va  materiallar,  aylanma  mablag’larning  tarkibi,  miqdori,  harakati, 

ularni  tayyorlash,  sotib  olish,  ularni  baholash  va  qayta  baholash  jarayonlari 

to’g’risidagi  ma’lumotlarni  umumlashtirishning  tartib  qoidalarini  chuqur 

o’rganishga  qaratish  talab  etiladi.  O’rganish  jarayonida  tovar-moddiy 

zahiralarining  tarkibi,  holati,  harakati,  miqdori,  sotib  olinishi  yoki  ishlab 

chiqarilishi,  baholash  va  qayta  baholash  tartiblariga  e’tibor  berish  lozim. 

Buxgalteriya  hisobining  ma’lumotlari  o’zida  mahsulotning  tannarxini  kamaytirish 

imkoniyatlarini  –  moddiy  boyliklardan  unumli  foydalanish,  sarflar  me’yorini 

pasaytirish,  tovar-moddiy  qiymatliklarning  talabga  javob  beradigan  darajadagi 

saqlash  va  qo’riqlash  va  boshqalar  to’g’risidagi  ma’lumotlarni  umumlashtirishi 

lozim.  

Shuningdek,  korxonalarda  tovar-moddiy  zahiralarni  chiqib  ketishi  va 

ularning sof sotish qiymati hisobini takomillashtirish yuzasidan bitiruv malakaviy 

ishi yakunida quyidagi takliflar va tavsiyalarni ishlab chiqildi:  

1.  Milliy  iqtisodiyot  korxonalari  uchun  tovar-moddiy  zahiralarning  to’g’ri 

baholanishi  va  uning  auditini  tashkil  etishning  ahamiyati  hamda  bu  mavzuga  oid 

muammolarning mohiyati ochib berildi, shuningdek bu sohaga oid xorijiy davlatlar 

tajribasi o’rganildi. 

2.  Tovar-moddiy  zahiralar  baholanishi  va  uning  auditini  tashkil  etish 

bo’yicha ishlab chiqilgan xalqaro va milliy standartlar qiyosiy tahlil etildi. 

3. O’zbekistonda tovar-moddiy zahiralarni baholashning kontseptual asoslari 

va  uning  auditini  takomillashtirish  bo’yicha  tegishli  xulosa  va  takliflar  ishlab 

chiqildi. 

4.Tovar 

moddiy 

zahiralarini 

baholashda 

buxgalteriya 

hisobining 

ehtiyotkorlik tamoyili hamda BHMS №4 talablariga katta e’tibor qaratish; 

---

 

69 

5.Buxgalteriya  hisobining  xalqaro  amaliyotida  tovar-moddiy  zaxiralarni  sof 

sotish  qiymatini  baholash  usullaridan  foydalanishni  kengaytirish,  masalan 

zaxiralarning umumiy hajmi usuli bo’yicha amalga oshirish; 

6.Tovar-moddiy  zaxiralarining  ishlab  chiqarishga  to’g’ri  sarflanishi  hamda 

ularni sarflash me’yorlariga rioya qilish ustidan uzluksiz nazorat olib borish; 

7.Hisobotda  tovar-moddiy  zaxiralarining  sof  sotish  qiymati  bo’yicha  aks 

ettirish lozim.

 

Tovar-moddiy zaxiralaridan foydalanish samaradorligini oshirish maqsadida 

quyidagilar e’tibor berish lozim: 

*

 

 mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmini ko’paytirish; 

*

 

 chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirish va turlarini ko’paytirish; 

*

 

 tovar-moddiy zaxiralar tuzilishini maqbullashtirish; 

*

 

 me’yordan  ortiqcha  ishlab  chiqarish  va  tayyor  mahsulot  zaxiralarini, 

shuningdek, tugallanmagan ishlab chiqarish hajmlarini kamaytirish; 

*

 

 chiqarilayotgan mahsulot talabi va taklifini o’rganishni yaxshilash; 

*

 

 tovar-moddiy  zaxiralarini  qabul  qilish,  saqlash  va  etkazishni  to’g’ri 

tashkil etish lozim. 

BMIda  ko’rilgan  masalalar  va  takliflar  o’rganilayotgan  mavzuni  yanada 

chuqurroq o’rganishni va takomillashtirishni taqozo etadi. Uylaymizki bu taklif va 

mulohozalar tovar-moddiy zahiralar chiqib ketishi hisobi va uning auditini yo’lga 

qo’yish va takomillashtirishda muhim manba hisoblanadi. 

---

 

70