Tovar ishlab chiqarishning yuzaga kelishi hamda rivojlanishining sabablari

Tovar ishlab chiqarish modellari

Keling, tovar ishlab chiqarishni qanday modellarda ko'rsatish mumkinligini ko'rib chiqaylik. Ularni tasniflashning ko'plab sabablari bor. Zamonaviy tadqiqotchilar tegishli iqtisodiy jarayonlarning quyidagi asosiy turlarini ajratadilar: oddiy tovar ishlab chiqarish, erkin raqobat sharoitida ishlab chiqarish, uyushgan bozorda ishlab chiqarish. Keling, ularning xususiyatlarini o'rganamiz.
Oddiy tijorat ishlab chiqarish ko'pincha bir kishi tomonidan ishlab chiqarilgan juda kichik hajmdagi mahsulotlar bilan tavsiflanadi. Iqtisodiy faoliyatning bu turi ko'pincha bozor munosabatlari rivojlanishining tarixiy dastlabki bosqichlarida kuzatilishi mumkin edi. Shu bilan birga, bugungi kunda u dolzarb bo'lib qolmoqda: ko'pincha juda yuqori daraja ishlab chiqarishda faol yakka tartibdagi tadbirkorlar mustaqil yoki kichik jamoada ishlash.
Raqobat bozorida ishlab chiqarish har qanday tadbirkorlik sub'ekti uchun ochiq bo'lgan tijorat faoliyatiga cheksiz kirish imkoniyatlari bilan tavsiflanadi. Tovar ishlab chiqarishning bu turi yollanma mehnatdan foydalanishni nazarda tutadi. Tadbirkor odatda o'z fabrikasida boshqaruv ishlari bilan shug'ullanadi.
Tovar ishlab chiqarishni shakllantirish mumkin bo'lgan eng tijoriy faol muhit uyushgan bozor iqtisodiyotidir. Bu juda batafsil mehnat taqsimotini, bozorda turli xil mahsulotlarning paydo bo'lishini, mahsulot yetkazib beruvchilar o'rtasida juda yuqori darajadagi raqobatni nazarda tutadi. Bozor ishtirokchilari o'rtasidagi faol aloqalar ortiqcha ishlab chiqarish kabi inqirozli hodisalarning paydo bo'lishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun uyushgan bozor iqtisodiyotida davlat muhim rol o'ynaydi. Tegishli chiqarish orqali huquqiy hujjatlar, hokimiyat zarur tarzda iqtisodiy jarayonlarni tartibga soladi. Aksariyat iqtisodlar rivojlangan mamlakatlar uyushgan bozor sharoitida aniq qurilgan.

Oddiy tovar ishlab chiqarishning o'ziga xosligi

Oddiy tovar ishlab chiqarish ayrimlari bilan xarakterlanadi o'ziga xos xususiyatlar... Masalan, tovarlarni chiqarish vositalari, asboblari, qoida tariqasida, to'g'ridan-to'g'ri mahsulotni ishlab chiqaradigan odamlarning mulkida bo'ladi. Ishlab chiqarishni tashkil etishning ikkinchi va uchinchi modellari bilan - tegishli resurslar, qoida tariqasida, ish beruvchi kompaniyaning ixtiyorida bo'ladi. Xuddi shu narsani, aslida, mahsulot haqida ham aytish mumkin. Oddiy ishlab chiqarishda hunarmand tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot, eng avvalo, uning mulkiga aylanadi. Ikkinchi va uchinchi tizimlar bo'yicha u ish beruvchi kompaniyaning mulkiga kiradi. Xuddi shunday holatni mehnatga nisbatan ham kuzatish mumkin. Qanday qilib? Gap shundaki, oddiy tovar ishlab chiqarishda o‘z vaqtini va mehnatini tasarruf etish huquqi to‘liq o‘zi mahsulot ishlab chiqaruvchi shaxsga tegishlidir. Ikkinchi va uchinchi modellar bilan ish beruvchi kompaniya tegishli imtiyozlarga ega. Hech bo'lmaganda, u shartnoma bo'yicha ish soatlarida mahsulot ishlab chiqaruvchi shaxsning shaxsiy vaqtini tasarruf etish huquqiga ega.
Ba'zi tadqiqotchilar, shuningdek, raqobatbardosh va uyushgan bozorda amalga oshiriladigan oddiy ishlab chiqarishning farqi shundaki, birinchi holda, mahsulotni ishlab chiqaruvchi shaxsning asosiy maqsadi o'z ehtiyojlarini qondirishdir. Ikkinchi va uchinchi modellar bilan - daromad olish.