Toshloq tumani

2 t2


a b


B)


a b


4 4
E) Bunday qiymatlar yo‘q


C)


a +b


D)


a b²
4

33. 
    Ix-l |' |x+21 =4 tenglamaning butun sonlardan iborat ildizi nechta? A) 1 B) 4 C)3 D) 2 E) 0
    

4. 
   Darsni vakilnlash.
   
5. 
   Uyga vazifa: test yechish tematik axborotnomalardan
   

Tayyorladi:
Tekshirdi: O’TIBDCE :


20 y.




Sana:

23. 
    mashg‘ulot
    

Dars mavzusi. Funksiya va uning xossalari.
Dars maqsadlari: o‘quvchilarga funksiya va uning xossalalarini o‘rgatish,
ulaming fanga qiziqishlarini oshirish.


Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism.
   
2. 
   Funksiya va uning xossalari.
   

Funksiya va uning xossalari.


Agar sonlaming biror tcfplamidan olingan x ning har bir qiymatiga у son mos keltirilgan bo‘Isa, shu to‘plamda y(x) funktsiya berilgan deyiladi. Bunda: x - erkli o‘zgaruvchi yoki argument, y-esa erksiz o‘zgaruvchi yoki funktsiya deyiladi.
Funktsiyaning aniqlanish sohasi deb uning argumenti qabul qilishi mumkin bo‘lgan barcha qiymatlar to‘plamiga aytiladi.


1-misol: y(x)


funktsiyaning aniqlanish sohasini toping.


Yechish:
x + 2


ifoda х+2ф0 boMganda ma’noga ega, ya’ni funktsiya хф-2


boMganda aniqlangan. Javob: хф-2.


2-misol: y(-^x) =


I x + 2 x-2


funktsiyaning aniqlanish sohasini toping.


/ x + 2 x + 2
Yechish: tl—г ifoda —r>0 boMganda ma’noga ega. Bu tengsizlikni yechib,


x-2


x-2


quyidagini hosil qilamiz (9-rasm): funktsiya x<-2 va x>2 boMganda aniqlangan.


////////*










-2


0


9-rasm.


Javob: x<-2; x>2.




Agar argumentning biror oraliqdan olingan katta qiymatiga funktsiyaning katta qiymati mos kelsa, ya’ni shu oraliqqa tegishli istalgan x_b x₂ uchun x₂>x_x tengsizlikdan у{х₂)>у{х\) tengsizlik kelib chiqsa, y(x) funktsiya shu oraliqda o‘suvchi funktsiya deyiladi.
Agar biror oraliqqa tegishli istalgan x_x, x₂ uchun x₂>x_x tengsizlikdan y(x₂)tengsizlik kelib chiqsa, y(x) funktsiya shu oraliqda kamayuvchi funktsiya deyiladi.
Agar v(j) funktsiyaning aniqlanish sohasidan olingan istalgan jc uchun y(-x)=y(x) boMsa, bu funktsiya juft funktsiya deyiladi. Juft funktsiyaning grafigi ordinatalar o‘qiga nisbatan simmetrik boMadi.
Agar у (A) funktsiyaning aniqlanish sohasidan olingan istalgan jc uchun y(-x)=-y(x) boMsa, bu funktsiya toq funktsiya deyiladi. Toq funktsiyaning grafigi koordinatalar boshiga nisbatan simmetrik boMadi.

3. 
   misol: y(x)=x⁴+2x²+3 funktsiyaning juft yoki toq boMishini aniqlang.
   

Yechish: Ta’rifga ko‘ra: y(-x)=(-x)⁴+2(-x)²+3=x⁴+2x²+3=y(x). Demak, berilgan
funktsiya juft.

3. 
   misol: y(x)=x³+2x+i funktsiyaning juft yoki toq boMishini aniqlang.
   

Yechish: Ta’rifga ko‘ray(-Jc)=(-jc)³+2(-jc)+l=-jc³-2jc+l. Demak, funktsiya juft ham, toq ham emas.


3. Mustahkamlash. Test yechiladi.


TESTLAR.


1. y =


2x-3


funktsiyaning aniqlanish sohasini toping.


jc(jf + 2)
A) (-qo;-2)lj(-2;0)lj(0;oo) B) (-oo;0)lj(2;oo) C) (-oo;-2)lj(0;oo)
D)(-oo;l,5)u(l,5;oo) E) (-00; 00)


2. F{x) =


x-3 x² -4


funktsiyaning aniqlanish sohasini toping.


A) (-2;oo) В) (-00; 00) C) (-oo;-2) D) (-oo;-2)u(-2;oo) E) (-oo;-2)lj(-2;2)lj(2;oo)

3. 
   у = у/зх-х³ funktsiyaning aniqlanish sohasini toping.
   

A) (-00;-V3 MO;S] В) (-00;-SMO;S) C) [0; S)
D) (-00; - л/з )u( л/з ;oo) E) [0; 00)
1(х-ф-х)


4. y =


funktsiyaning aniqlanish sohasini toping.


x{A - jc)
A) [0; 1) [3;4) В) (0; 1] [3; 4) C) (0; 1] (3; 4)
D) (-00; 0) (1; 3] (4; 00) E) (-00; 0] [1; 3] (4; 00)
funktsiyaning aniqlanish sohasini toping.

⁵- y = J\^x\-³ +

1


л/l 0 -.

А) [-3; 10] В) [3; 10) С) (3;10)u{-3| D) (-10;3] Е) (-оо;-3]и[3;10)

6. 
   у= , ¹ , funktsiyaning aniqlanish sohasiga tegishli barcha butun sonlar
   

Vjc-5 - v9-x


yigdndisini toping.
A) 35 B) 28 C) 32 D) 30
+ За*

6. 
   к ning qanday butun qiymatlarida у = —
   

x + kx + 1


E) 21
funktsiyaning aniqlanish sohasi


(-oo;l) u(l; oo) bodadi?
A) 4 B) 2 C) -2 D) 1 E) -1

6. 
   к ning qanday butun qiymatlarida y = 4kx² + 2x-\ funktsiya [-1;-] oraliqda
   

aniqlanmagan?
A) 4 В) 3 C) -3 D) 5 E) -4

6. 
   u=x²-8jc+7 funktsiyaning qiymatlar sohasini toping.
   

A) (2; oo) B) [-9; oo) C) [ 9; oo) D) [-4; oo) E) (-oo; oo)

6. 
   Quyidagilardan qaysi biri у = yjx² - 6x + \ \ funktsiyaning qiymatlar sohasi.
   

A) [0; oo) B) [0; 11] C) [4l; oo) D) (2; oo) E) (-oo; oo)