Toshloq tumani 30 umumiy o’rta ta’lim maktabi matematika fani o’qituvchisi O’ktamxon Jumaboyevaning

NAVOIY VILOYATI

QIZILTEPA TUMAN
15-umumiy o`rta ta`lim maktabi
Matematika –informatika fani o’qituvchisi

“Kvadrat tenglama va uning ildizlari” mavzusidagi

1 soatlik ochiq dars

Mavzu: Kvadrat tenglama va unining ildizi.

O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:

Kommunikativ kompetensiya:

A2

matematikaga oid atamalarning ma’nosini tushunib, to‘g‘ri o‘qiy olish;

so‘z va gaplarni bog‘lagan holda o‘z fi krini aniq va ravshan ifodalay olish;

fi krni mantiqiy izchillikda ifodalay olish;

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

A2

tavsiya etilgan mediamanbalardan axborotni izlab topa olish, zarur bo‘lsa uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza olish;

Darsning texnalogik xaritasi

1. Tashkiliy qism: 3 daqiqa

2. O`tilgan mavzuni takrorlash: 9 daqiqa

3. Yangi mavzu bayoni: 20 daqiqa

4. Darsni mustahkamlash: 10 daqiqa

5. Baholash: 2 daqiqa

6. Uyga Vazifa: 1 daqiqa
Dars turi Noananaviy.

O’tish joyi Matematika xonasi

Darsning jixozi: Darslik, konspekt, tarqatma material, testlar.

Fanlararo bog’lanish Fizika

Darsning borishi.

1. Tashkiliy qismi: a) salomlashish

b) yo’qlama qilish

d) jihozlarni tekshirish

e) ma’naviyat daqiqasi o’tkazish

vaqt 5 daqiqa

2. Dars jarayoni:

1) sinf 3 guruhga bo’linadi

1) guruh dono

2) guruh bilimdon

3) guruh zukko

O’tilgan mavzu yuzasidan har bir guruh 5 tadan test ekspress usullarida savol-javob qilinadi

vaqt 5 daqiqa

2) Yangi mavzu bayoni. vaqt 20 daqiqa

Kvadrat tenglama deb ax²+bx+c=0 ko’rinishdagi tenglamaga aytiladi. Bunda a.b.c berilgan sonlar a=0, x esa nomalum kvadrat tenglamaning a.b.c koeffitsiyentlari odatda bunday ataladi.

a) birinchi yoki bosh koeffitsiyent

b) ikkinchi koeffitsiyent

c) ozod xad

Masalan: 5x²-14x+17=0 tenglamada bosh koeffitsiyent 5. ikkinchi koeffitsiyent 14, ozod xad 17

Matematika, fizika va texnikaning ko’pkina masalalarini yechish kvadrat tenglamani yechishka keltiradi.

Teorema. x²=d tenglama. Bunda d>0 ikkita ildizga ega

X = x_2=-

D ni tenglamaning chap qismiga olib o’tamiz.

X^2-d=0.

d > 0 bo’lgani uchun arifmetik kvadrat ildizning tarifiga ko’ra d = ( )²

shuning uchun tenglamani bunday yozish mumkin.

X²= ( )²= 0.

Bu tenglamaning chap qismini ko’paytiruvchilarga ajratib quydagini xosil qilamiz.

(x- ) (x+ ) = 0

Bundan x ¹= x²=-

Masalan
X²= tenglama

X _1,2=2 = ildizlarga ega.
x²= 6 tenglama
x _1,2= ildizlarga ega.

Agar x²= d tenglamaning o’ng qismi nolga teng bo’lsa u holda x²=0 tenglama bitta ildizga ega. x=0

x²= 0 tenglamani x.x = 0 ko’rinishda yozish mumkin bo’lgani uchun ba’zan x²=0 tenglama ikkita o’zaro teng ildizga ega deyiladi.

x_1,2=0

Agar d<0 bo’lsa u holda x²=d tenglama haqiqiy ildizlarga ega bo’lmaydi chunki haqiqiy sonning kvadrati manfiy son bo’lishi mumkin emas.

Masalan:

x²=-16 tenglama haqiqiy ildizga ega emas.

Muztahkamlash.

3) Harbir guruhga 4-chisi ortiqcha o’yni bo’yicha tarqatma tarqatiladi. 5 daqiqa

1-guruh 2-guruh 3-guruh

1) 5x²-14x+17=0 1) 5x²-14x+17=0 1) x²+x=6

2) -7x²-13x+8=0 2) 6x+3=0 2) x²-x=0

3) 5x+3=0 3) 17x²+24x+8=0 3) x²-5x+4=0

4) x²+x=0 4) x²+x-6=0 4) x+2=0

Tarqatma materiallar savollariga javob berish.
4) Darslikdan 339, 340 misollar guruhlarda 5 umumlashtirish bajariladi. 5 daqiqa

Xulosa. Baholash.

Uyga vazifa 344 misol