Toshknt moliya instituti

2.Bank tizimi. Markaziy bank va tijorat banklari

Bank — bu pul mablag’larini jalb qilish hamda qaytarishlik, haq to’lashlik va muddatlilik shartlari bilan ularni joylashtirish uchun tuzilgan muassasa.

Bank tizimining ikki darajasi mavjud. Birinchisi — Markaziy bank va uning bo’limlari. Ikkinchisi — tijorat banklari. Tijorat banklarining faoliyat yuritish tamoyillarini ko’rib chiqaylik.

Eng ko’p uchraydigan bank operastiyalari quyidagilardir:

• 
  mijozlar (korxonalar va uy xo’jaliklari) va muxbir banklar (ya’ni ushbu bank bilan depozit munosabatlariga ega bo’lgan banklar) ning pul omonatlarini qabul qilish va hisoblarni (depozitlarni) yuritish;
  
• 
  kreditlar berish;
  
• 
  mijozlar va muxbir banklarning topshiriqlariga binoan ularning nomidan hisob-kitoblarni va kassa xizmatlarini amalga oshirish;
  
• 
  mablag’ egalarining nomidan investistiyalarni moliyalashtirish;
  
• 
  to’lov hujjatlarini va qimmatli qog’ozlarni (cheklar, veksellar, akstiyalar, obligastiyalar va h.k.) chiqarish;
  
• 
  davlatning to’lov hujjatlari va qimmatli qog’ozlarini sotib olish, sotish va saqlash;
  
• 
  uchinchi shaxs sifatida kafolatlar berish;
  
• 
  faktoring: mijozdan undagi mavjud bo’lgan qarz majburiyatlarini sotib olish;
  
• 
  lizing: mol-mulkni (asbob-uskunalar, transport vositalari va boshq.) uzoq muddatga ijaraga berish;
  
• 
  xorij valyutasini sotib olish va sotish;
  
• 
  ishonch operastiyalari: mijozlarning nomidan mol-mulk, hisoblar va qimmatli qog’ozlar bilan bo’ladigan operastiyalar;
  
• 
  qimmatbaho metallarni sotib olish, sotish, hisoblarga jalb qilish va saqlash;
  
• 
  bank faoliyati to’g’risida maslahatlar berish va boshq.
  

Bank operatsiyalari passiv (ular yordamida bank resurslari yaratiladi) va aktiv (ular orqali banklar resurslarni joylashtiradi) operastiyalarga bo’linadi.