Тошкентдавлат иқтисодиёт университети

Шунингдек, аҳолига банк карталаридаги маблағларни исталган пайтда ва

миқдорда банклар ва банкоматлар орқали нақд пул шаклида ечиб олиш

имкониятлари кенгайтирилганлиги, шу жумладан банклар томонидан бозорлар, йирик савдо мажмуалари ва хизмат кўрсатиш обьектларида банкоматлар тармоғини кўпайтирилиши натижасида банк картасидаги маблағларни нақд кўринишида ечиб олишга банк кассаларидан ёналтирилган нақд пул ҳажми

2017- йилдаги 3,1 трлн. сўмдан 2018- йилда 12,3 трлн. сўмгача ошди.

Банк карталаридан жами ечиб олинаётган нақд пулларда банкоматлардан олинган маблағлар улуши 2017- йилда 3,1 фоизни ташкил этган бўлса, бу кўрсаткич 2018- йилда 40 фоизга етди.

2018- йилда банк кассаларидан чиқим қилинган нақд пулларнинг тўлов

мақсадлари бўйича таҳлили жами чиқимнинг 23 фоизи ижтимоий тўловларга, 24 фоизи иш ҳақи тўловларига, 25 фоизи нақд чет эл валютасини сотиб олишга, 7 фоизи аҳолининг банклардаги омонат ҳисобварақларидан нақд пуллар беришга, 14 фоизи банк карталаридаги маблағларни нақдлаштиришга ва 7 фоизи бошқа нақд пулдаги чиқимлар ҳиссасига тўғри келганлигини кўрсатмоқда. Ўз навбатида, 2018- йил давомида тижорат банклари томонидан аҳолидан сотиб олинган хорижий валюта ҳажмининг 2017- йилга нисбатан 3.1 баробарга (854 млн. АҚШ долларидан 2 695 млн. АҚШ долларигача) ошганлиги, нақд пулга бўлган жами 14,9 трлн. сўмлик ёки ўртача бир ойда 1.2 трлн. Сўм миқдордаги қўшимча талабни юзага келтирди.

Юқоридаги омиллар таьсирида 2018 йилда муомаладаги нақд пуллар ҳажми

ўзгарувчан динамикага эга бўлди. Жумладан, муомаладаги нақд пуллар

ҳажми 2018- йилнинг январ-март ойларида мавсумий омиллар таьсирида

камайиб бориш тенденсиясига эга бўлган бўлса, апрел-сентябр ойлари

мобайнида ўсиб борди.

2018- йилнинг II чорагида муомаладаги нақд пул ҳажми нисбатан барқарорлашиб, 2019- йилнинг 1 январ ҳолатига 22,1 трлн. сўмни ташкил қилди. Иқтисодиётда нақд пул муомаласини ташкил қилиш ва муомалага

чиқарилган банкнотлар таркибини оптималлаштириб бориш борасидаги ишлар билан бир қаторда, 2018- йилда хўжалик юритувчи субьектлар томонидан нақд пул тушумларини банк кассаларига топшириш борасидаги мавжуд тартибни соддалаштириш ва инкассатсия хизмати фаолиятини янада самарали ташкил этиш юзасидан ҳам муайян ишлар амалга оширилди.