Toshkent viloyatini geografik oʼrni, gidrogeoligik holati va asosiy sugʼorish manbalari toʼgʼrisida maʼlumot

Chirchiq-Ohangaron irrigatsiya tizimlari havza boshqarmasi
Quyidagilar Chirchiq-Ohangaron suv resurslarining asosiy manbalari bo’lib hisoblanadi:
Chirchiq daryosi. Toshkent oazisidagi eng katta daryolardan biri (Pskem, Chotqol, Ko’ksu daryolarining quyilishidan hosil bo’ladi). Daryo uzunligi 161 km, suv yig'ish maydoni - 14240 kv. km. Oziqlanish tartibi: qor/muz. O’rta ko’pyillik yig’ma - 7,2 kub. km.
Chirchiq daryosi o’zining harakati davomida 2 yetarlicha yirik oqimni qabul qiladi, ular – Ugam daryolari (uzunligi – 68km, maydoni 866 kv.km, oziqlanishi – qor/muz) va Oqsakatasoy (48km, 453 kv.km., oziqlanish tartibi – qor/yomg’ir);
Pskem daryosi. Uzunligi – 70km, suv yig’ish maydoni – 2540 kv.km., oziqlanish tartibi: qor/muz;
Chotqol daryosi. Uzunligi – 223km, suv yig’ish maydoni – 6580 kv.km., oziqlanish tartibi: qor/muz;
Ko’ksu daryosi. Uzunligi – 57km, suv yig’ish maydoni – 372 kv.km., oziqlanish tartibi: qor/muz;
Ohangaron (Angren) daryosi Toshkent viloyatini suv bilan ta’minlab ikkinchi eng asosiy manba hisoblanadi. Uzunligi 236km, suv yig’ish maydoni – 5220 kv.km., oziqlanish tartibi: qor/muz. O’rta ko’pyillik yig’ma - 7,2 kub. km.
Bundan tashqari, Chirchiq-Ohangaronning suv resurslari turli xil nomli daryolarning quyilishidan (Chirchiq daryosidan - Qoronko’lsoy, G’alvasoy, Oqtosh va h.k.; Ohangaron daryosidan – Nishbosh, Dukansoy, Qorabau va h.k.), uncha katta bo’lmagan daryolardan hamda Toshkent viloyatidagi suv omborlariga (Chorvoq suv ombori – Yangiqo’rg’on, Navalisoy, Chimyon, Sijaksoy va boshqalar) quyiladigan soylardan ham rivojlanib boradi.
Sirdaryo daryosi ham Toshkent viloyatining suv ta’minoti hisoblanadi.
Chirchiq-Ohangaron suv havzasida eng rivojlangan va murakkab irrigatsiya infratuzilmasiga O'zbekiston (Toshkent viloyati), murakkab - Qozog'iston (Keles massivi), nisbatan rivojlanmagan (tog'li hudud) - Qirg'iziston egalik qiladilar. Avvalgi kelishuvga binoan, kompleks foydalanish va suvni muhofaza qilish sxemasi Sirdaryo havzasi, uchta davlat orasida quyidagi proporsiyalarda taqsimlanadi: O'zbekiston - 88% ga yaqin, Qozog'iston - 12% ga yaqin, Qirg'iziston - daryo havzasining o'rtacha o'rtacha 1% dan kamroq.
CHOITHB – 2004 yil hisobi bo’yicha 386 ming ga yerga xizmat qiladi.
CHOITHB boshqaruv organlari 3 qismga bo’linadi:
1. Magistral kanal boshqaruvi;
2. Irrigatsiya tizimlari boshqaruvi;
3. Shahar boshqaruvi: 1) Toshkent magistral kanali boshqaruvi;
2) Bo’zsu irrigatsiya tizimlari boshqaruvi; 3) Parkent-Qorasu irrigatsiya tizimlari boshqaruvi; 4) Ohangaron irrigatsiya tizimlari boshqaruvi; 5) Toshkent shahar suv xo’jaligi boshqarmasi.
CHOITHB asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
Suv resurslaridan butun va ratsional foydalanishda bozor prinsiplari hamda suvdan foydalanish mexanizmlarini kiritish;
Suv xo’jaligida yagona texnika siyosatini yuritish;
Iste’molchilarga suvni uzilishlarsiz va o’z vaqtida yetkazib berishni tashkil etish;
Irrigatsiya tizimlarining ishonchliligini ta’minlash;
Suvdan foydalanish bo’yicha haqqoniy hisob yuritishni va hisobot bilan ta’minlash;
CHOITHB asosiy funktsiyalari:
Yerusti suv resurslarini basseyn va irrigatsiya tizimlari bo’yicha boshqarish, butun hamda ratsional tarzda foydalanishni tashkil etish;
Suvdan foydalanish to’g’risidagi prognozlar bilan bo’lishish va suv zaborlari limitlari bo’yicha taklif kiritish;
Suv zaborlari limitlarini iqtisodiy yo’nalishlar, magistral kanallar, irrigatsiya tizimlari bo’yicha o’rnatish;
Zabor hamda suvdan foydalanish nazoratini amalga oshirish.