Тошкент вилояти Давлат педа­гогика институтининг 30 йил- лик санасига бапшлайман



Download 490,24 Kb.
bet25/38
Sana24.02.2022
Hajmi490,24 Kb.
#247872
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   38
Bog'liq
А З Зокиров Узбекистоннинг шифобахш ресурслари ва шифогох масканлари

107




соат, Иил буйн воднй б^йлаб кучсиз щамол эсади. Юм- шоу, тоза уаво, ажойиб ландшафт, жуда к^п мева да- рахтлари, tof
дарёси, асфальтланган автомобнл йули бу худудда дам олиш уйлари, саёуатчилар манзилларини ташкил этишда уулайлик турдиради.
,НШ,ОЛ ШИФОХОНАСИ
Наманганнинг Учкуррон туманида, Учуургои шах- ридан 6 км масофада, Норин tof дарёси буйн дат хуш- манзара масканда жойлашган.
250 Гринли бальнеологик курорт, 1 ва 2 уринли ши­нам палаталар бор. ;
Ези цурурх ва иссиу (июлдаги уртача ойлик уарора- ти +28 даража С), уиши юмшоу (январда — 1,1 дара- жа), ёрин-сочинларнинг уртача миудори, айииуса буй- рак касаллнклари б^лган беморлар учуй мууим шифо- бахш омил уисобланади.
Даволаш комплексларига иулим билан даволашдан ташуари, кам минераллашгаи хлорид-натрийли,, ишуо- рийлпги кучсиз йодли сувдан ванналар уабулуилиш ва ичиш; гальваник балчиу, физио-даволаш, фитотерапия, даволаш физкультураси, массаж, терренкур, паруез ов- катлар кирадн.
Даволаш учуй курсатмалар: сийдик йуллари ва жин- сий аъзоларининг яллирланиш касаллнклари; овуат уазм уилиш аъзолари касаллнклари; суяк-мушак систе- маси касаллнклари; нерв системаси касаллнклари.
Клуб, фитобар, спорт майдончаларп ишлаб туради.
МАРУЛМАТ ШПФОГОУП
Шифогоу Андижон шауридан 35 км масофада денгиз сатуидан 400 м баландликда, жаиубий Фаргона капа­ли оуиб j/тадиган чул-дашт зонасида жойлашгаи иулн- мий курорт.
Вилоят уудудининг жанубида жойлашгани туфайли ууёш радиацняси к^п миудорда, ууёш нурлашшшнинг давомийлиги 2600 соат. Иулими муътадил-юмшоу, ян- взрнинг уртача ойлик уароратш—2,0, июлники +27°С.
Бу худуд учуй tof шамолларининг устунлиги, уаво- ннпг яхши алмашиниши хосдир, шунинг уисобига одам организмига яхши таъсир уиладиган манфий ионлар мнудори купаяди.


108 .




Санаторий тепаликда жойлашгаи, унинг. таркибида ётод булимлари; даволаш булими, ошхона, клуб ва бас­сейн бор. Санаторий дудудида бир данча фавворалар ишлаб туради. "
Даволаш омиллари: ванна учун йод-бромли, борат- ли, темирли, шуртанг минерал сув, аппликация ва галь­ваник балчиц куринишдаги шифобахш балчи^, физио­терапия, даволаш физкультураси, массаж ва душ.
• Даволаш учун курсатмалар: таянч-харакат система- си, нерв системаси, сурункали тери, дон айланишп аъзо- лари касаллпклари даволапади. ':
ЧИРЧИД-ОДАНГАРОН РЕКРЕАЦИОН РАИОНИНИНГ ШИФОБАХШ МАСКАНЛАРИ
Чирчид-Охангарон водийси Тянь-шань тогининг рар- бпй тогли дисмиии дамраб олади, баландлиги денгиз сатдидан 700—800 м дан 4000—5000 м гача етади. Водий- нинг худуди рарб, жанубий-шард, шимолий-рарб томо- иидан очид булиб, шард томонидан тоглар билан туспл- ган. Шунинг учун водийнинг торли дисми, Узбекистон- нинг бошда купгина тор олди ва торли тумаиларига; нис- батан атмосфера ёринларнга бой. Атмосфера ёринлари- нинг миддори жанубий-рарбда 250—300 мм булиб, шардда томон ортиб боради ва 800—900 мм га етади.
Денгиз сатдидан 1000—1200 м баландликкача тор олди, дашт минтадаси тардалган. Баъзи жойлар- да бутазор-мевазор урмонлар учрайди. Уртача торли углод-дашт-Урмон минтадаси денгиз сатдидан 2500 м баландликкача чузилган. Бу ерда арчазор, ёнгодзор ва бошда мевали дарахтлар усади. .
Гидрогеологии жидатдан тор олди днем и катта ди- зидиш уйротади, чунки бу ерда дар хил ичимлик ва ми­нерал сувларнинг бир меча даватдаги артезиан давзаси топилган, уларнинг кимёвий таркнби, минераллашнши ва дарорати дам турли-тумандир.
; ОК.ТОШ СИДАТГОДИ
Чирчид-Одаигарон водийсида турли-туман шифохо- налар мавжуд. Улардан Одтош сидатгоди Тошкент шад- ридан 65 км масофада, денгиз сатдидан 1140 м баланд- ликда, Тянь-Шаннинг Гарбий Коржантов тогликлари- нинг пастки торолди, дисмида жойлашган.


109


Оромгоц цудудидан Оцтош ва Аюбсой тор дарёлари оциб ^тади. Атрофидаги tof цияликлари жуда манзара- ли булиб, бу ерларда ёнгоц, ёввойи олма, олча, цайра- роч, терак ва бошца дарахтлар ;усади. Оромгоцнинг иц- лими муътадил-континентал, циши юмшоц, ёзи унчалик иссиц эмас, бацор ва кузи илиц. 1^ишдаги уртача царо- рат—2°С(мутлоц цуйи царорат — 27°С). Ездаги урта­ча царорат -f-20°C (мутлоц юцори царорат +30°С), цу- ёш чарацлаб турган вацтнинг давомийлиги йилига 2550 соат атрофида, йиллик Уртача нисбий намлик 55% га яцин, йиллик cfhh мицдори — 800—900 мм.


Оромгоцнинг шифобахш омиллари — цуёш нурлари- га бой тоза ва соф tof цавоси, сон-саноцсиз дарахтзор, бутазор ва доривор усимликларнинг хушб^й цидлари, шунингдек, tof дарёларининг сув ионларидир. Булар- нинг барчаси ицлим билан даволаш учун цулай ва ёцимли шароит вужудга келтиради (асосан бу ерда нафас аъзоларининг касалликларига даво цилинади).
Оромгоцда езда 250, цишда 200 уринли Оцтош сана- торийси ишлаб турибди. Санаторийда ташхис цуйиш хоналари, аэросолярий, дарё буйидаги табиий гидроэро- ионизация майдончаси, ингаляторийлар, даволаш бас- сейилари, терренкур (меъёри белгиланган пиёда юриш) мавжуд.
Ицлим билан даволашдан ташцари, санаторийда фи­зиотерапия, даволаш физкультураси, уцалаш усуллари цам кенг цулланади.
«ХУМСОН» СЩАТГОХИ
«Хумсоп» сицатгоци Бу стон лиц туманида, Угам tof тизимларининг шарций ён багрида, Угам дарёсинннг унг томонида, мевали ва манзарали урмонзорлар ора- лигида, денгиз сатцидан 1100—1150 метр баландликда. Тошкент шацридан 80 км масофада жойлашган.
Узбекбирлашувга царашли бу сицатгоц 1959 йилда ташкил этилган булиб, юрак-цон айланиши, асаб систе- маси, нафас олиш аъзолари хасталиклари буйича даво- лашга ихтисослашган. Бу ерда йилига 400 га яцин кпши- лар дам оладилар.
Сицатгоц замоиавий тиббиёт асбоблари билан жицоз- лангаи. Физиотерапия даволаш ускуналари, сув муола- жалари, лазер нури билан даволаш ва хасталикларни


но




диагностика цилиш хоналари даволлнувчиларга хизмат Kj
'-рсатади. . ■ ■
Даволанувчилар 2—3 кишилик ёто^хоналарга жой- лаштирилади.
Маданий-маиший хизмат курсатиш ишлари яхши йулга ^уйилган. Кутубхона, биллиардхона, дишги, ёз- ги томошаго.^, муси^а хонаси, спорт майдончаси, сузиш ^авзаси, чойхона, савдо д^кони, сартарошхона дам олувчилар хизматида. ,,,
Си^атго^да 250 дан орти^ кишилар хизмат ^глади. Шулардан 9 таен малакали шифокор.
РАЗАЛКЕНТ-ЧОПуОЛ СОРЛОМЛАШТИРИШ ЗОНАС11
Газалкент-Чорво^ ша^арлари ва уларнинг атрофн Чотцол, Пеком, Коржантов тизмалари билан уралган. Чирчн^ дарёси Чорвоц сув омборидан бошланади. Дарё буйи ва тор ёнбарирларига ^атор согломлаштириш му- ассасалари ^урилган.
Бу ерминг июлями муътадил, ёзи нссиц ва сал^ин, киши юмшо^ ва ^ис^а. Июл ойи энг исси^ ой булиб, уртача ойлик ^арорати +23,5°С. Энг совуц ой январ ^и- собланади, уртача ^арорат — 2,5°С. Купинча рш ойла- ри ^аво илиб кетади. Март ойида эса об ^аво тез-тез узгариб туради. Сову^сиз кунлар даври май ойидан ок- тябр ойигача кузатилади. Булутли кунлар асосан куз ойининг иккинчи декадасидан бошланади. Ыисбий йил- лмк намлик Уртача 51%. Егингарчилик (650—700 мм) йил давомида деярли бир хил тацеимланмаган. Дорнинг ьдлинлиги 60—70 см, купи билан 2,0 м га боради. .
Минерал суви оз минераллашган (0,9 г/л), гидро- карбонатли, хлорид-сульфатли, натрийли, оз ми^дорли (pH—7,2), азот газли, исси^ (-j-48°C), сувнинг ер юза- сига чи^иши 2,5 л/сек. Кдсалларга шифолиги буйича Тошкент минерал суви ^аторига кирадн. «Геолог» сог­ломлаштириш комплексида ванна цабул цилиш, ичиш йуллари орцали юрак-^он томирлари ва асаб система- си, таянч-^аракат, гинекологик, меъда-ичак, ов^ат ^азм ^илиш аъзолари каби хасталиклар даволанади. Шиша- ларга цуйилиб, Тошкент минерал сувидек сотилади.
Зонанинг географик урни, шифобахш и^лими ва ми­нерал суви «О^тош», «Хумсои» курортлари, «Кристалл»,


111




«Бахт», «бром»; «Чотцол» пансионат!! ва санаторийлар- нинг ташкил этилишига сабаб булган.
• Тошкеит-^Тазалкент автобуси ва электричкаси дат- найдн.


ТОВОК.СОИ ВА БЕЛДЕРСОЙ ШИФОБАХШ ОРОМГО^ЛАРИ
Тово^сой ва Белдерсой шифохоналари Тошкент ви- лоятининг БуДтонли^ туманида, Тошкент ша^ридан 35— 40 км шимолий-шарц томонда жойлашган. Тово^сой Коржантов тизма тогининг жанубий ён 6aFpH
, денгиз сат^идан 1200 м баландликда жойлашган. Бу жой паст ва уртача тогли минта^ага киради, уч томонидан тог- лар билан ^ралган, жанубий томони очиц, холос. Июля­ми Д/згарувчан ва цуру^, обдавоси анча бар^арор, ^у- ёшли. Кдши юмшо^, январнинг уртача ^арорати —ГС, ёзи—иссиц, июлнинг уртача дарорати + 23,7°С. З^авоси нинг мусаффолиги, гузал табиат манзараси гтнсон ор- ганизмига яхши таъсир к^рсатади. Бу ерда ме^нат ва партия фахрийлари, шахсий пенсионерлар даволаниш­лари учун санаторий ташкил ^илинган.
Белдерсой дам олиш оромпди денгиз сат^идан 1400 —1700 м баландликда жойлашган, бу ерга доимий иш- лайдиган жуда к^п санаторнйлар, пансионатлар цуриш мулжалланган. Уларда минглаб кишилар дам олншла- ри ва упканинг сурункали носпецифик касалликлари билан огриган ^амда асаб фаолияти касалланган бемор- лар даволанишлари мумкин.
Белдерсой шдатпдидаги кудуцлардан чикдаи мине­рал сув узининг хусусиятига кура кам минераллашган, гидрокарбонат-натрийли булиб, кимёвий таркиби буйи- ча Тошкент минерал сувларига ухшайди. Уни ичиш ва бальнеологик муолажалар учун цуллаш мумкин.
Жойнинг шушм шароитини ^исобга олиб, Белдерсой шнфохонасида нафас аъзолари ва асаб касалликлари- га чалинган беморлар даволанишлари мумкин.
ЧОРВО!<ОРОМГО.\И
Чирчиц дарёсининг водийсида, Чорвод сув омбори атрофида, Тошкентдан 75 км шимоли-шар!\Да, денгиз садидан 750^-900 м баландликда жойлашган.


112




Жойнинг асосий табший омили — ёдимли идлик!; ажойиб манзара ва n/зал сув омборидпр. Диши юмшод, ёзи унчалик иссид эмас, бахор ва кузп илид. Январнинг уртача дарорати —2,4°С, июлнинг уртача ойлик дарора- ти эса +22, +24°С. Чорвод туманидаги уртача йиллик дарорат +11,6°С. Егинлар миддори йилига 700 мм га ядин, 2/3 дисмидан купроги йилнинг совуд ойЛаригй т^гри келади. К^ор доплами бардаpop — 60—70 см. Инл- лик уфтача нисбий намлик — 53%! га ядин, дуёшли кун- лар 2600 соатни ташкил этади.
Асосий дарёси Чирчид ва унинг куп сувли ирмодла- ридир. Чорвод дишлогидан бир оз юдорида, Чорвод сув омборининг 169 метр баландликдаги улкан тугони ду- рилган. Бу сунъий денгизнииг дажмн 2 млрд м3 га ядин, сув юзасининг майдони 40 км2, диргогииннг узунлиги — 60 км.
Мусаффо тог давоси ва денгиз иклими, улкан сув давзаси, дарёлар ва дуснкор манзаралар идлим билан даволашда ва турли касалликларнинг олдини олиш- да катта адамиятга эга. Бу ерда Узбекбирлашувнинг «Хумсон» санаторийси, турли пансионатлар, дам олиш уйлари, болаларнинг согломлаштнрувчи муассасалари ташкил этилган.
Чорвод курорт зонаси, Тошкент шадри адолиси учун оммавий дам олиш жойи, сайр ва саёдат маскани дисоб- ланади. Сув омборн ва унинг атрофида ;унлаб туристик саёдатлар белгиланган булиб, Пеком, Угам, К$ксув, Чотдол дарёлари водийлари б^йлаб дизидарли саёдат- ларга чидиш мумкии.


ЧИМЁН ОРОМГОДИ
Тошкентдан 90 км масофада, Чотдол тизма тогла-
рининг шимоли-шардий ёпбагирларида, денгиз сатдидан
1800—2800 м баландликда, Чимён дарёси водийсида
жойлашган. Дарёнинг узунлиги то Чорвод сув омбори-
га дуйилгунча 18 км ни ташкил этади. Жойнинг майдо-
ни 35 км2 булиб, 2500—3277 метр баландликдаги кичик
ва катта Чимён чуддилари ва тизмалари билан урал-
ган (фадат шимол томонидан очид). Узининг дулай жой-
лашишига кура, Чимён душни далаларга нисбатан ду-
ёш нурларига бой.
Идлими узгарувчан, гарчи диш анча юмшод булса-
113


8-22




да, дор датлами бардарор (70—9б см), январнинг ;ур- тача дарорати— 5°С (мутлод дуйи дарорат— ЗГС), июлнинг уртача дарорати +18 дан 20°С гача. Ииллик ёгин миддори 900 мм га ядин, асосан йилнинг . совуд даврига тугри келади. Уртача нисбий намлик 60% (ез­да 40%)- Куёшли кунлар йилига 2400 соатга ядин.
Биринчи дор ноябрнинг урталарида ёгади ва март- нинг урталаригача садланади. Катта Чимённинг чудур далаларида далин дор датламлари тупланиб, то ёзнинг урталаригача садланади.
Чимён турли-туман усимликлар дунёсига жуда бой. ёнгод, олма, тоголча, чинор, арча, терак, наъматак, бодом, шунингдек, лола, мойчечак, сирач, арпабодиён ва бошдалар ^сади. Чимённинг дайвонот дунёси дам уз- гача. Баъзан бу ерда ёввойи тунризлар, бурилар, дат- то дор доплонлари дам учраб туради.
Идлим билан даволаш, дам олиш ва касалликлар- нинг олдини олишда асосий табиип омил— тор идлими ва гузал манзарасидир. Шу мадсадда бу ерда дам олиш уйлари, турбазалар, медмонхоналар дурилган. Дам олув- чилар учун иккита ардон йули (канатная дорога) бор, табиий манбаларга, масалан, «12 чашма» булотага ди- зидарли саёдатлар уюштирилади, шунингдек туристик ва алышнистик юришлар ташкил дилинади.
КУМУШДОН ОРОМГОДИ
Тошкентдан 70 км, Паркент туманн марказидан 10 км масофада, денгиз сатдидан 1200 м баландлнкда. Чотдол тизма торларининг рарбий ёнбаррида жойлаш- ган. Кумушкон мусаффо тор давоси, шифобахш идлими ва гузал табиати билан кишини узига мафтун этади. Бу ерда (ёзда — 700, дишда — 300 уринли) дам олиш уйи ишлаб турибди,- Унда 4 ёшдан 15 ёшгача булган болалар ота-оиалари билан дам олишлари мумкин. Дам олиш уйида спорт ва раде майдончаси, тиш даволаш хонаси, медпункт бор. Унинр майдони мевали ва манза- рали дарахтлар билан кукаламзорлаштирилган. I
Бу ерда тарихий — меъморчилик обидаларга, шу­нингдек, Тошкентнинг театр ва музейларига саёдатлар ташкил дилинади.



Download 490,24 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish