"Bolalar albomi" - asarning xususiyatlari va yaratilish tarixi
Bastakorning katta va ahil oila... U opa -singillari va aka -ukalarini ziyorat qilishdan juda xursand edi, u ko'plab jiyanlari bilan muomala qilishni yaxshi ko'rardi. "Bolalar albomi" ni yaratish sababining bir nechta versiyalari mavjud. Pyotr Ilyich yosh pianinochilar uchun repertuarning kamligini o'rgatgan va sezmay qolmagan. U ko'plab bolalar asarlarini yozgan.
Bastakor jiyanlari bilan ko'p vaqt o'tkazdi. Chaykovskiyning biograflari, bu to'plamda uy musiqasini yaratishda eng yaxshi improvizatsiyalarni o'z ichiga oladi, deb ishonishadi. Bastakor do'stlariga yozgan maktublarida, Shumann misolida bolalar uchun pyesalar yozishni boshlaganini tan oladi. Bir nechta muhim holatlar bolalar albomini yozishga olib keldi degan xulosaga kelish mumkin.
To'plam bugungi kunda mashhurligini yo'qotmagan. Yosh va jahonga mashhur musiqachilar zavq bilan o'ynashadi.
III. Xulosa. Zamanovaiy yevropa musika maktabining ilg‘or namoyandasi, fortepiano va ksimfonik musiqasi soxasida ajoyib asarlar yaratgan kompozitor Chaykovskiy ijodiyoti hozirgi kunda ko‘pgina kompozitorlarining rivojlanishi va shakllanishiga katta ta’sir ko‘rsatdi.
Chaykovskiyning o‘zigaxos qarashlari unga aniq bir ijodiy yo‘nalishga bosh bo‘lib, o‘ziga xamfikrlar maktabini yaratishga imkon berdi. Ammo kompozitor ijodiy va ijrochilik tamoyillarining zamonaviy musiqiy san’at rivojiga ta’siri, shubxasizdir. Kompozitorning eng yaxshi asarlari xisoblanuvchi simfoniyalari, kamer musiqa, fortepiano ijodi va ijrochiligiga xos qirralar: mavzularning medidativligi, mavzuiylikning improvizatsiyali-deklamatsion ifodaviyligi, intensiv, mavzuiy jixatdan yo‘g‘rilgan rivojlanish, asosan polifonik tamoyillarga ko‘tariluvchi jiddiy musiqiy til paydo bo‘ldi, charxlandi.
Biz malakaviy ishida Chaykovskiy fortepiano ijodidagi fortepiano uchun yozilgan sonatalari misolida ijrochilik an’analarini aks ettirishdagi yaxlit novatorlik uslubini ko‘rib chiqdik. Mazkur kompozitorlik uslubi ko‘pgina janrlar sintezining natijasi sifatidagi tashkillashtirishning yagona tizimini namoyon etadi. Chaykovskiy ijodiyotining o‘ziga xosligi - kompozitor individual uslubi asosini tashkil etuvchi polijanrlikdadir.
U musiqiy materialni tashkillashtirishning xamma darajalarida amal qiladi va kompozitor musiqasi ma’noviy kontseptsiyasining mujassamlashuvini va kabul kilinishini ta’minlaydi. Kompozitorning betakror daxosi klassik an’analarni ishonarli tarzda aks ettirdi. Mumtoz janrli strukturalarning maqsadli qurilgan munosabatlari kompozitor ijodiyotida yetakchi ob’ektiv ibtidoga aylandi. Shaklning mumtoz talqini asarlarning janrli dramaturgiyasini o‘zgartirib, ularga yangi xayot baxshida qildi.
Chaykovskiy ijodiyotining asosini janrlar, shakllar va ifoda vositalarining ierarxiyasidan tashkil topgan tizim tashkil qildi. O‘tkazilgan tadqiqot natijasida kompozitor tomonidan qo‘llangan xamma klassik vositalar aniq bir tizimga kirgani ochiq-oydin ma’lum bo‘ldi:
Mumtoz shakllar va rivojlanish tiplari (shu bilan birga variatsiyalar, kanon, polifoniya, motivli ish).
Zamonaviy adabiyotda o‘z rivojini topgan musiqiy material rivojlanishining erkin tipi.
Folklor va individual kompozitorlik maktabi erishgan yutuqlariga tayanish.
Chaykovskiy ko‘pgina asarlarining asosiy rivojlanish tamoyillari quyidagilardir: janrning aks etishi, janrli almashinuv va kontrast. Kompozitorning nodasturiy asarlariga janrli zaminning kiritilishi, ba’zida ularda yashirin dastur effektini yaratadi.
XX asrga qadar yurtimizda fortepiano cholg‘usida ijrochilik musiqasi mavjud dolzarb muammolardan edi. O‘zbekistonga akademik yo‘nalish aynan XX asrda kirib kelgan bo‘lib uning rivojiga ko‘pgina atoqli olimlar o‘z hissasini qo‘shgan.
Xulosa o‘rnida shuni aytib o‘tishimiz mumkinki, Chaykovskiyning xayoti davomida fortepiano uchun juda ham ko‘p asarlar yozgan. Ular bir – birlaridan xilma – xilligi bilan ajralib turadi.
Asosiysi, sonata janriga xos lirik-kuychanlik tendentsiyalariga xoslik sezilib turadi. Buning misoli tariqasida uning fortepiano uchun yozilgan pesalarni keltirishimiz mumkin.
Ushbu ijodkor tomonidan yaratilgan asarlar ijro etilganda avvalom bor barmoqlarning to‘g‘ri qo‘yilishiga, kompozitor tomonidan belgilab qo‘yilgan barcha talablarni bajarish mumxim ahamiyat kasb etadi.
Bundan tashqari orkestr cholg‘ularidan ham katta texnik maxorat talab etiladi. Orkestr uchun yozilgan asarlari solosining fortepianoda yangrashidan, uning tembiri, ovoz xajmi novatorlikdir.
Shu kabi barcha talablarga amal qilgan orkestr va yakkaxon ijrochisining maxsuli juda yuqori bo‘ladi va shu bilan birga tinglovchilar va muhlislar orasida shuhrat qozonadi.
"Bomdod namozi" va "Cherkovda" to'plamining o'ta qismlari o'rtasida mavjud bo'lgan nozik semantik aloqalar (birinchi nashrdagi sarlavhalar) "Bolalar albomi" ning kompozitsion uyg'unligi va to'liqligiga yordam beradi. Uning 24 spektakli kunning rang -barang taassurotlarining eskiziga o'xshaydi.
"Bolalar albomi" ham ijrochining shakllanishiga, ham bolaning shaxsiyatini tarbiyalashga qaratilgan. Bolalar uchun tushunarli bo'lgan asarlar "kattalar" musiqasiga ko'rsatma.
PI Chaykovskiyning bolalar albomi - bolalar uchun yozilgan birinchi rus pianino to'plami.
"Bolalar albomi" bolalar uchun jahon musiqa adabiyotining oltin fondiga kiritilgan.
P.I. Chaykovskiyga yozgan xatlaridan birida shunday yozilgan edi: «San'at bir xil darajada bolaning ham, kattalarning ham ruhiga tegishi mumkin, shuning uchun ijodga boradigan yo'l bolalar albomining mavzusiga aylanadi. "Bolalar albomi" orqali biz bolalar uchun musiqiy va o'quv materiali sifatida, lekin barchamiz uchun dono hayot saboqlari sifatida o'yinlarning yorqin namunalarini oldik.
Bastakorning yozish g'oyasi chaqaloq tsikli 1878 yil fevralga tegishli bo'lishi mumkin. Chaykovskiy chet elda safarda edi. Tanishlariga yozgan xatlaridan birida u bolalar ijrosi uchun engil bo'laklarning kichik to'plamini yaratish istagi haqida xabar beradi. Ta'til 1878 yil may oyida to'liq yakunlandi. Musiqiy raqamlar kichik mikrosikllarda bir-biriga bog'langan. Chaykovskiy subtekstning chuqurligini, qiyin hayot davrini melodik intonatsiyalar ostida yashirdi. Tarixi bastakor singlisining oilasi bilan bog'liq bo'lgan "Bolalar albomi", eng yaxshi asar deb nomlanishga loyiqdir.
FOYDALANILGAN ADABIYOT 1. B. Asafiev bolalar va bolalar uchun rus musiqasi // Tanlangan asarlar, IV jild. Moskva: SSSR Fanlar akademiyasi, 1955
2. P. I. Chaykovskiyning yaqinlariga maktublari. Sevimlilar. M: Muzgiz, 1955 yil
3. A.D. Alekseev Pianino san'ati tarixi Moskva: Musiqa 1988.
4. A. Alshwang P. I. Chaykovskiy - M: Muzgiz, 1959 yil.
5. G.G. Noyxaus "O'qituvchining eslatmalari". M., 1961; 1982 yil
6. G. Domboyevning ishi P.I. Chaykovskiy. Hujjatlar va materiallarda. M.: Muzgiz, 1958 yil.
7. PI Chaykovskiy "Bolalar albomi" - pianino tsikli 24 dona. Moskva "Musiqa" 1981
