Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti Gumanitar fanlar fakulteti Oʻzbek tili va adabiyoti yoʻnalishi 1-kurs 20/2-guruh talabasi Jumanazarova Umidaxonning

– Roman nega «Uch ildiz» deb nomlangan?

• – Roman nega «Uch ildiz» deb nomlangan?
• – «Uch ildiz» nomi zamirida yoshlarning kamolotga erishishi yo‘lida avvalo uchta ma’naviy ildiz otishi g‘oyasi yotibdi. Birinchisi, puxta bilim olish, ikkinchisi, haqiqiy inson bo‘lish va uchinchi ildiz – muhabbatga asoslangan oila qurish. Har bir inson shu tariqa baxt-iqbolga erishishi mumkin. O‘ylaymanki, bugungi yoshlar ham avvalo ana shunday ma’naviy ildizlar otishga intiladilar.
• – Talabalar dunyoqarashi shakllanishi va yetuk insonlar bo‘lib kamol topishida ustozlarning o‘rni beqiyos ekanini romanda juda ta’sirli tasvirlagansiz. O‘sha ustozlar haqida so‘zlab bersangiz.
• – Asar qahramonlaridan biri professor Abdurahmon Toshev ig‘vogarlar tomonidan fakultetdan quvilgan. U Oybek akani yodga soladi. Bu ulug‘ adibning hayotida shunga o‘xshash voqelar yuz bergan. Oybek akaning nasablari Toshmuhammad ekani nazarda tutilib, asar qahramoni – Toshev bo‘ldi. Abdulla Qahhor domlamizga «Qo‘shchinor» romanini yozgani uchun juda adolatsiz hujumlar bo‘lgandi. Bu hol Temur Akbarov degan domla timsolida ko‘rsatilgan. Boshqa obrazlarni universitetimizda kuzatganman.
• – Romandagi yosh qahramonlarning prototiplari kimlar edi?
• – Bu asarning asosiy qahramonlari – bizning avlodga mansub yoshlar, aniqrog‘i, universitetimiz talabalari edi. Shu o‘rinda bir oilaviy sirimizni ochishga to‘g‘ri keladi. Asardagi Mahkam va Ochil obrazlari orqali o‘zimning hayotga qarashlarim, orzu-umidlarim o‘z ifodasini topgan bo‘lsa, Gavhar va Zamira obrazlarida menga baxt ato etgan umr yo‘ldoshim Sofiyaxonning siymosi aks etgan. Romanda yosh shoir Ochil Samadov o‘z domlasi Temur Akbarovga o‘qib bergan she’rni 1950 yilni kutgan kechamizda kursdoshlarim davrasida o‘qib bergan edim. Xullas, talabalik davrimizda qalbda kechgan tuyg‘ular “Uch ildiz” romanida o‘z aksini topgan, deb o‘ylayman.
• – O‘sha davrdagi ba’zi salbiy illatlar romanda ayovsiz fosh etilgan. Shunday dadillik bilan yozilgan asar chop etilishiga to‘sqinliklar bo‘lmaganmi?
• – Bunday asarlar chop etilishiga bittasi qarshi chiqsa, uni himoya qiladigan zakovatli adiblar, adabiyotshunoslar ham shunga yarasha bo‘ladi. O‘sha kezlarda menga ulug‘ ustozlar ma’naviy qalqon bo‘lishgan. Ulardan biri Muxtor Avezov 1959 yilda Moskvada bo‘lgan O‘zbek adabiyoti va san’ati dekadasining ijodiy muhokamalarida qatnashib, ajoyib nutq so‘zladi. O‘shanda Muxtor Avezov og‘alarcha g‘amxo‘rlik va hassoslik bilan tahlil qilgan asarlarning biri «Uch ildiz» edi. Ulkan adibning bu nutqi «Mahorat maktabi» degan kitobda bosilgan, keyinchalik uning Olmaotada chiqqan asarlari to‘plamida nashr etilgan.