|
Giuseppe Verdi
Tashqari uning Requiem Massasi (yilda 1874) va bir necha boshqa muqaddas asarlari, opera hisob uchun Verdi-ning butun ijodiy ishlab chiqarish, qaysi qilingan bo'lingan ichiga uch davrlar: Oberto (1839) uchun La traviata (1853); Les vêpres siciliennes (1855; "Sitsiliya Vespers") uchun Aida (1871); va Otello (1887) uchun Falstaff (1893). Birinchi guruhdagi operalarning ko'pchiligi Nabukodonoser (1842; "Navuxadnazar", tez-tez Nabukko deb atalgan), Giovanna D'arko (1845; "Arkning Joan"), Makbet (1847) va Luisa Miller (1849) kabi shaxsiy tragediya hikoyalarini hikoya qiladi. Ba'zilarga Rigoletto kabi frantsuz madaniyati ham ta'sir ko'rsatadi (1851) va La traviata (1853; "Eng Tushib Ayol"), moslashtirilgan dan o'ynaydi tomonidan Viktor Hugo (Le Roy s'amuse, yoki "Shoh Ega O'zini") va Alexandre Dumas, fils (La Dame aux camélias, yoki "Xonim Kamelyalar"), mos ravishda.
Hugo va Dumas ning pyesa asoslangan, shu jumladan, - - uning tasavvur ishdan librettos topib berdi ulkan kuch va boy melodik ixtiro musiqiy dramatisti sifatida uni tashkil birinchi davr uch nozik asarlar oxirida ishlab chiqarilgan. Bu asarlarning birinchisi Rigoletto (libretto by Francesco Maria Piave) bo'lib, unda uning ko'p sonli ijodi musiqaviy xarakterlash uchun uning sovg'asi xizmatida bo'lib, Mantuaning aria "La donna è mobile" libertine Dyukida yaqqol namoyon bo'lgan."Kam ikki yil o'tgach, Il trovatore keldi (1853; "Bu Troubadour," libretto tomonidan Salvatore Cammarano) va juda o'tmay La traviata (Piave tomonidan libretto). Ikkinchi opera birinchi yaxshi qabul emas edi - da, u keyinchalik bir asar sifatida qabul qilinishi keldi, va u oxir-oqibatda zamonaviy hayot bilan shug'ullanuvchi librettos o'rnatish uchun bastakor huquqini tashkil. Darhaqiqat, Violettaning musiqiy portreti, tuberkulyar courtesan qahramoni, uning xarakteriga sevgi va qayg'u ta'sirini tasvirlash uchun ajoyibdir. Verdi o'zining sahna tuzilmalari jihatidan Rossini tuzgan formulalarga amal qildi va kengaytirdi, lirik yuqori nuqtalarni dramatik harakatlar bilan birga bo'lishiga imkon berdi.
XULOSA
Respublikamizdagi barcha maktabgacha ta’lim muassasalarida, umumiy o`rta ta'lim maktablarida, maktabdan tashqari va sinfdan tashqari musiqiy ta’lim mashg`ulotlarida bolalarning musiqiy idrokini shakllantirish, rivojlantirish hamda to`g`ri yo`nalishda yo`naltirish muammosi yoshlarni ma’naviy jihatdan yetuk, fidoiy vatanparvar insonlar qilib tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi. Muhtaram Prezidentimiz o`zining « Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch » asarida : « Insonning ruhiy kamoloti haqida gapirar ekanmiz, albatta bu maqsadga musiqa san’atisiz erishib bo`lmaydi »,- deb yozganlarida aynan mana shu haqiqatni nazarda tutganlar.Maktabgacha ta’lim muassasalarida, o`rta umumiy ta'lim maktablarida, sinfdan tashqari va maktabdan tashqari musiqiy ta’lim mashg`ulotlarida faoliyat olib borayotgan musiqa rahbarlarining, musiqa o'qituvchilarining asosiy vazifasi - o'quvchilarni estetik, badiiy va axloqiy tarbiyalash, ularda musiqa madaniyatini tarkib toptirish orqali ularning shaxsini ma'naviy shakllantirishdan iborat. Shuning uchun ham musiqa tarbiyasi yosh avlodni uyg'unlikda kamol toptirishning muhim omili sifatida namoyon bo'ladi. Xususan, musiqa bilan shug'ullanish badiiy anglash faoliyati bo'lib, u bir qator omillarni o'z ichiga oladi. Maktabgacha ta’lim muassasalarida, o`rta umumiy ta'lim maktablarida, sinfdan tashqari va maktabdan tashqari musiqiy ta’lim mashg`ulotlarida faoliyat yurituvchi musiqa rahbarlarining va musiqa o'qituvchilarining murakkab kasbi bir necha musiqa ixtisosliklarini o'z ichiga oladi, lekin ularning shunchaki yig'indisidan iborat emas. Musiqiy hamda pedagogik nazariyani, tajribalarni anglamay turib, zamonaviy o'qituvchi tayyorlashdagi mavjud amaliyotni tahlil qilmay va umumlashtirmay turib, bu soha o'qituvchisining qiyofasini tasavvur qilish qiyin. Musiqa tarbiyasi san'atni idrok etish, his qilish va tushunish qobiliyatlarini rivojlantiradi, estetik va musiqiy didni o'stiradi, aqliy kamolotni, ijodiy faollikni, tafakkurni, o'quvchilardagi o'ziga xos xususiyatlarni kuchaytiradi, zarur musiqiy bilim, ko'nikma va malakalarni hosil qiladi, shuningdek, bo'sh vaqt muammosini hal qilishda ham yordam beradi, deb o`ylayman. Maktab o`quvchilari musiqani tushunishi uchun musiqa tilining ma'naviy va shakl yasash xususiyatlarini bilishlari, muayyan darajada rivojlangan musiqiy (tovush balandligi, tembiri, musiqaning garmonik, dinamik xususiyatlarini anglash, lad va ritmni his qilish, musiqani eslab qolish) qobiliyatga musiqani idrok etish va ijro etish malakalariga ega bo'lishlari zarur. Albatta, musiqa tarbiyasi g'oyaviy e’tiqodni shakllantiradi, axloqiy jihatdan tarbiyalaydi, shaxsdagi qiziqishlarning psixologik maqsadi va yo'nalishlarini belgilaydi, ijtimoiy kayfiyatni vujudga keltiradi, tashkil etadi va birlashtiradi, ijtimoiy faollikni tarbiyalaydi. Hozirgi davrning dolzarb muammolaridan biri bo`lgan “ommaviy madaniyat”ning yurtimizga aynan musiqa vositalaridan foydalangan holda kirib kelishi ham fikrimizning dalilidir. Musiqa tarbiyasini amalga oshirishda musiqani idrok etishni tashkil etish masalasi eng muhim omillardan biri bo`lib xizmat qiladi. Bolalar musiqani to`g`ri idrok eta olmasalar hech qachon uni to`g`ri tushuna olmaydilar va natijada musiqa ular uchun shunchaki musiqiy tovushlar yig`indisiga aylanib qoladi. O`rta asrlardayoq Sharqning buyuk mutafakkirlari musiqiy psixologiyani, musiqaning qalbga, kayfiyatga va inson organizmiga ta’siri masalalarini o`rganishgan. Forobiyning “Musiqa haqida katta kitob” asari va boshqa asarlari, Ibn Sinoning “Kitob ash -shifo”, “Kiton an-najot”, “Donishnoma” kabi asarlarining musiqa haqidagi bo`limlari, Abdurahmon Jomiyning “Risolai musiqa” kitobi va boshqa shu kabi ilmiy asarlar musiqaning inson ongiga qanday ta’sir etishini mo`rganishga, musiqa idokini o`rganishga bag`ishlangan. Buyuk qomusiy olim, musiqiy cholg`ularning mohir ijrochisi bo`lgan Abu Nasr Forobiy o`z ijrosi bilan kishilarni quvontirish yoki qayg`uga solish, xursand qilish, hayratga solish va hatto uxlatib qo`yishning uddasidan chiqa olganligi haqidagi rivoyat va hikoyatlar bizning davrimizgacha yetib kelgan. Bu va boshqa shu kabi faktlardan musiqaning inson ongiga va tarbiyasiga, xarakterining shakllanishiga va hatto ijtimoiy ongning shakllanishiga ham qanchalik kuchli ta’sir o`tkaza olishi yaqqol ko`rinib turibdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
