Toshkent tibbiyot akademiyasi

Ilova-1

“Bilasizmi”metodi

Ish uchun zarur:

1.Savollar va vaziyatli masalalar to‘plami alohida qog‘ozlarda.

2.Guruhdagi talabalar soni bo‘yicha jerebevka uchun raqamlar

3.Toza qog‘ozlar, ruchkalar,plakatlar.

Ish yo‘li:

1.Bu uslub yozma va og‘zaki shaklda o‘tkaziladi va ma'lum vaqt davom etadi.

2.O‘quv xonasida mavzuga oid 3 ta sxema tarzidagi plakatlar talabalarga ko‘rsatiladi.

3.Talaba har bir konkret holda gap nima ustida ketayotganligini aytishikerak.

4.To‘g‘ri javobni asoslab berishi kerak..

5.Har bitta talaba toza qog‘oz bilan ruchkani tayyorlaydi.

6.Qog‘ozda sana, guruhning raqami, fakultet, talabalarning F.I. ko‘rsatiladi (o‘yinning nomi).

7.Talabalar o‘z vazifasini qog‘ozga yozadi.

8.Har bitta talabaning javobiga 3 daqiqa beriladi.

9.Vaqt tugagach qog‘oz o‘qituvchiga topshiriladi.

Pedagog bajaradi

1.pedagog talabalar javoblari uchun ballni mashg‘ulotni nazariy qismining reytingiga asoslanib qo‘yaadi.

2.Talabaning olgan balli mashg‘ulot uchun bahoda hisobga olinadi.

3.Talabalarning ishi o‘qituvchida qoladi.

4.Javoblarning analizi o‘tkaziladi.

Nazorat savollari:

1. Qo‘l-oyoq suyaklari singanidaMahalliy vazifalari qanday?

mushaklar gipotrofiyasini kuchlanganligi va kontrakturasining oldini olish mahalliy vazifalarni bajarish uchun DJTning quyidagi vositalaridan foydalaniladi yengillashtirish bilan bajariladigan mashqlar (sirpanuvchi yuza, g‘ildirakli aravachalar)simmetrik qo‘l-oyoq uchun mashqlarimmobilizatsiya qilingan qo‘l-oyoqlarning bo‘sh bo‘g‘imlari uchun mashqlar ideomotor mashqlar qo‘shimcha vositalar shifobaxsh massaj, iliq vannalar.

2.Ruxiy reabilitatsiyaga izoh bering.Ryeabilitatsiyada asosiy e'tibor bemor ruhiy holatining korreksiyasiga, shuningdek uning davolanishga, shifokor tavsiyalariga, reabilitatsiya tadbirlarini bajarishga to‘g‘ri yondoshishni shakllantirishga qaratilgan. Bu yo‘nalishda bemorlarga kasallik natijasida o‘zgargan hayotiy faoliyatga ruhiy moslashish uchun zaruriy sharoitni yaratish kerak.

3. Reabilitatsiya tadbirlarini (RT) erta boshlash qanday? Tibbiy va jismoniy reabilitatsiyaning asosiy prinsiplari bo‘lib hisoblanadi. RTlarini erta qo‘llash to‘qimalarda degenerativ o‘zgarishlarni oldini olish imkoniyatini beradi. Davolash jarayoniga RTlarining erta kiritilishi kasallikning yaxshi kechishini ta'minlaydi va yaxshi natijaga olib keladi, bu nogironlikning oldini olish imkonini beradi (ikkilamchi profilaktika). RTlari bemornirning og‘ir holatida, tananing yuqori haroratida, kuchli intoksikatsiya (zaharlanish)da, bemorda kuzatiladigan yurak-qon tomir va o‘pka yetishmovchiligida, moslashuv va kompensator mexanizmlarning keskin pasaygan holatlarida qo‘llanilmaydi.

4 Reabilitatsiya dasturini individuallashtirish nima. Bemor yoki nogironlarning holatiga, ularning funksional imkoniyatlaridan, harakat tajribasidan, yoshidan, jinsidan kelib chiqqan holda qo‘llaniladigan RTlariga reaksiyalarini hisobga olish bilan bemorlarga individual yondoshishi talab qilinadi.

Nazariy qisimni baholash mezoni

Maksimal ball 25-24	23-21 ball	20-19 ball	17-16 ball	13 ball
A'lo	yaxshi	urta	konikarsiz	yomon
100%-86%	85%-73%	70-56%	53%-46%	43% va undan kam

Ilova-2

4.Analitik qism.

4.1Tuzilmaviy-mantiqiy diagramma “Qanday”.

Diagramma strategik darajadagi savollar bilan ishlashni boshlaydi.

Muammoni yechishning pastki darajasi birinchi galdagi harakatlarning ro‘yxatiga mos keladi

Qanday diagramma tuzish qoidasi.

1. Ko‘pgina xollarda muammoni yechishda “nima qilish kerak”ligi tugrisida uylanib kolmasligingiz kerak..

2. Asosan muammo,uni yechishda “buni kanday qilish kerak?”, “kanday”asosiy savollar yuzaga kelishidan iborat buladi. “qanday”

Savollarining izchil berilishi kuyidagilar imkonini beradi:

1. Muammoni yechish nafakat bor imkoniyatlarni,balki ularni amalga oshirish yullarini ham tadkik qilish;

2.Diagramma xech qachon tugallangan bo‘lmaydi unga yangi g‘oyalarni kiritish mumkin.

3.Tizimli fikirlash tahlil qilish.

4.Ko‘nikmalarni rivojlantiradi va faollashtiradi.

Pedagog tushintiradi.

1. Diagramma tuzish qoidasi bilan tanishtiradi

2.Yozuv taxtasi yoki katta kog‘oz varag‘ini o‘rtasiga mavzu nomi yoki savol yozadi.

Talaba bajaradi.

1.Talabalar chizmani chizish qoidasi bilan tanishadilar. .

2.Alohida kichik guruhlarda chizma tuzadila

3.Talabalar Kuyidan yukoriga boskichma boskich buysunadigan goyalar tuzilmasini aniklaydilar

4. Barcha goyalarni uylab utirmasdan,baxolamasdan va takkoslamasdan tezlikda yozishlari kerak;

5. Agarda chizmada savol uning “shoxlarida” bir necha bor kaytarilsa,unda u biror muximlikni anglatadi.

6.U muammoni yechishning asosiysi bulishi mumkin;

7. Agarda siz uzingizga tugri savollar bersangiz va uning rivojlanish yunalishini namoyon bulishida ishonchni saklasangiz,diagramma,siz har kanday muammoni amaliy jixatdan yechimini topishingizni kafolatlaydi.

8.Shunga asosan harbir g‘oyalar rivojlanishini batafsil kuzatish mumkin.

9.Ish natijalarini taqdimotini qiladilar.

Qanday diagramma tuzishga savollar to‘plami.

1.Travmatik kasalliklarda reabilitologik chora tadbir tuzing.

2.Osteoxondroz kasalligiga reabilitologik chora tadbir tuzing

“Қандай” диаграмма чизмаси

Геморагик,травматик ва огрик шоклари.

Кон кетиш ва кон кетишга мойиллик.

Йирик томир ва нерв якинида ёт таналар булиши

Суяк булаклари репозициясини йўқлиги

Травматологик касалликларда

Реабилитологик тадбир.
Қарши кўрсатмалар Махаллий вазифаси


-Мушаклар гипотрофиясини олдини олиш

-Мушаклар кучланганлиги ва контрактурасини олдини олиш



Кандай? Кандай?


Қўл ва оёқ суякларини синганда қўйиладиган умумий вазифалар


Қандай?


Тос суяклари синганда 1-даврда ШЖТ вазифалари

1)Ташқи нафас функциясини тиклаш

2)Моддалар алмашинув жарёнини яхшилиш

3)Ўсиб борувчи жисмоний юкламага организмни мослаштириш

3

Қандай?

1. 
   
   1. 
      Беморнинг эмотцианол холатини яхшилаш
      
   2. 
      Мушак тонусини ошириш
      
   3. 
      Иккиламчи асоратларнинг олдини олиш
      
   
   

Даволашда Реабилитация тури

Қандай?

1. 
   Тиббий
   
2. 
   Жисмоний
   

Ilova-3

4.2. Vaziyatli masalalarto‘plami

Vaziyatli masala№1

Bemor qo‘zg‘alishsiz o‘ng yelkaning sinishi tashxisi bilan travmatolog tomonidan yuborildi. Jarog‘at sohasida immobilizatsiya gipsli bog‘lam. Jarohatdan keyin 7 kun o‘tgan. Shikoyatlar yo‘q. Laborator analizlarida deyarli o‘zgarishlar yo‘q.

Savol: Bemorning jarohatlangan tomoniga ShJT tavsiya etish mumkinmi? Agar mumkin bo‘lsa qaysi mashqlar va samaradorligini baholash uchun usullar tavsiya etiladi?

Javob : bemorga jarohatlangan tomondagi qo‘lga ShJT tavsiya etish mumkin va kerak. Bunda qo‘lning distal qismi uchun mashqlardan, izometrik va ideomotor mashqlardan foydalaniladi. Qo‘llanilayotgan mashqlarning samaradorligini baholash uchun uglometriya va dinamometriya usullaridan foydalanish mumkin.

Vaziyatli masala№2

Bemor 25-yoshda chap yelka va tirsak sinishi tashxisi bilanimmobilizatsiyadan keyingi davr 2-oy gipisli bog‘lamda bo‘lgan shikoyatlari yelka tirsak bo‘g‘imlarini harakati cheklanganligi, toliqishga.

Savollar :1. bemorning jaroxatlangan tomoniga kanday fizioterapevtik muolajalar qo‘llash mumkin?

2.ShJT qo‘llash mumkinmiqo‘llansa agar kanday vositalar tavsiya etiladi?

Javoblar : 1.elektrastimulatsiya, UZD, UFO (eritem dozada). parafin-ozekirit UVCh (issiqlik dozada).DDT.

2.Qo‘llash mumkin jismoniy mashqlar anotamik belgisi bo‘yicha (bo‘yin yelka tirsak qo‘l panja mushaklariga). davolovchi massaj, mexanoterapiya,o‘yinlar.

Vaziyatli masala№3

Bemor 32-yoshda o‘ng qo‘ltig‘ soxasida qizargan qattiq infiltrat labarotor tekshiruvda SOE qisman tezlashgan leykotsitlar soni ozroq ortgan .Shikoyatlari qo‘ltig‘ ostida org‘riq achishishga o‘ng qo‘l harakati cheklangan umumiy xolsizlik.

Savollar:1 reabilitatsiya turi vositalarini tanlang.

2.fizioterapevtik kopleks tuzing.

3.DJTi tartiboti.

4.qarshi ko‘rsatmalarni aniqlang

Javoblar:1.tibbiy reabilitatsiyamaqsadiYallig‘lanishnig ilk rivojlanishida operatsiya oldi bosqichida, fizioterapevtik usullar kompleks qo‘llaniladi DJT parxez

2. fizioterapiyaning vazifasi og‘riqni qoldirish ,yallig‘lanishga qarshi, so‘riluvchi tasir UVCh-maydon ,(3-4sm oralig‘ kam issqlik usuli).Ultratovush (yallig‘lanish soxasiga0.4-0.6 Vt /sm 2) ,UB-nurlantirish va elektrofarezni qilish tavsiya etiladi.

3.To‘shak tartiboti bo‘yin va tana soxalariga xotirjamlik yaratish

4.Kuchli og‘riq tana harorati ortishi SOE tezlashganda leykatsitoz yiringni chiqish yo‘li bo‘lmasa

Ilova-3

4.3 Testlar

1. Yumshok to‘qimalar lat yeganda og‘rik va shishni kamaytiruvchi omillar?

A. * UVCh

B. massaj

C. davolavchi jismoniy tarbiya

D. franklin uslubi

2. Suyaklar singanda qaysi muolaja mumkin emas

A. * SMT

B. UVCh

C. elektroforez

D. magniy bilan davolash

3. Trofik yaralarda qanday uslub qo‘llanilmaydi

A. *ozokerit

B. ultra binafsha nurlari

C. franklin uslubi

D. lazer bilan davolash

4. Kuyganda terining tez bitishi uchun qanday uslub qo‘llanilmaydi

A. *ultra binafsha nurlari

B. magniy bilan davolash

C. lazer bilan davolash

D. franklin davolash

10.Operatsiyadan oldingi va keyingi davrda shifobaxsh gimnastika effektivligini baholovchi ko‘rsatkichni ko‘rsating

A.*qorin devori oldi mushaklariga statik yuklamala

V.uglometriya

S.goniometriya

D.Letunov sinamasi

11.Suyak singanida kanday dorilar elektroforez yuli , bilan yuborilmaydi

1* no-shpa

2 mumiyon-asil

3 kalsiy xlor eritmasi

4 novokain

12,Yopik bosh miya jaroxatida kanday muolajalar kullanilmaydi

1* xech kanday

2 elektr uyku

3 darsanval

4 IRT

13, Trofik yaralarda kanday uslub kullanilmaydi

1 *ozokerit

2 UBN

3 franklin uslubi

4 lazer bilan davolash

14 Chandiq kasaligida kanday fiziomuolajalari qo‘llash mumkin

1 *ultratovush

2 elektrouyku

3 franklinizatsiya

4 ultrabinafsha nurlari

15. Reabiltatsiyani poliklinika-ambulator etapida asosiy maqsadi qanday.?

A .  Infeksiya o‘choqlarini davolash

V.  Ishlash qobilyatini tiklash *

S. Organizimni meteorolog tebranishlarga organizmni chidamligini oshirish.

D.Kasallikni davolash

Ilova-3

4.4 Fizik faktorlar bo‘yicha retseptlar to‘plami

1.Magnitterapiya

trofik yara soxasiga impulsli magnitoterapiya,int-3-4,ivl 4-5,t 6-12 min,N8-10 har kuni

Metodikasi: AMIT-01 apparati N vaS induktorlari steril salfetkaga uralgan xolda yara soxasiga urnatiladi.

Tavsiya:nekrotik tukimalardan tozalangan trofik yaralarga,

2. SVCh.Zararlangan bugimga DMV-terapiyasi.D-nur 100mm kontaktli,har seansda 1-4 maydondan R-7-30 mindan N10-15 har kuni.

Metodika.tukima ustiga kontaktli nurlantiruvchi diametri 100mm kilib joylashtiriladi.1) boshlanishida tashki soxaga (1 maydon) keyin ichki soxaga (2 maydon) tizza va tovon bugim yuzalariga.2) oldingi soxaga (1-maydon) va orka (2-maydon) yelka bugim yuzasiga. 3) Chanok-son bugimi oldingi yuzasiga. 4) Bilaguzuk bugim yuzasi yeki tovon bugimi yuzasigayu 5) Utirgan yeki yetgan holatda tirsak bugimi tashki yuzasiga. Zararlangan bugimda har maydonga 7-30 minutdan vakt sarflanadi. Doza kuchsiz issiklik sezgunicha.

Tavsiya. Professianal,travmatik,podagra artritlarida tavsiya etsa buladi.Eslatma; bir vaktda 4 yeki undan kuprok bugim zararlanishida, davolashda kun davomida tulkin detsimetrlarini almashtiramiz; birinchi kun ikkita bugimga ikkinchi kun boshka ikki yeki max 3ta bugimga, agar ulardan bittasi bir tomonlama nurlantiradi. kalkonsimon bez soxasiga

3.DMV terapiya.R 120mvt/sm2 n-6vby.N -10-20 kunora,

Metodikasi:romashka apparati nurlatkichi bulaklar soxasidagi teriga kuyiladi.1chi kun bir bulakka 2chi boshkasiga

Tavsiya: me'da yarasi xuruj davrida,me'daning sekretor va harakat funksiyasi buzilishlarida,gepatobiliar tizim funksional buzilishlarida,tokcha simptomi aniklanganda,shuningdek immunitetni oshirish maksadida ,

Gipretireoz ,vegetotomir buzilishlarida kullanilmaydi.

4. Trofik yara soxasiga impulsli magnitoterapiya,int-3-4,ivl 4-5,t 6-12 min,N8-10 har kuni

Metodikasi: AMIT-01 apparati N vaS induktorlari steril salfetkaga uralgan xolda yara soxasiga urnatiladi.

Tavsiya: nekrotik tukimalardan tozalangan trofik yaralarga,
5.Amaliy qism

Ilova-4

5.1. Amaliy ko‘nikmani bajarilishi(qadamma-qadam).

Turli xil kasalliklarda aloxida reabilitatsiya dasturini tuzish.

Maqsad:Talabalarga klinik amaliyotda fizik usullar bilan davolashni kompleks qo‘llashga o‘rgatish.

Ko‘rsatma: yelka suyagi sinishi (immobilizatsiya) dan keyingi davrda patogenetik davo bo‘ladigon fizio omillarni tanlashfizik muolajalarni qo‘llash usullarini va mustaqil o‘tkazishni o‘rgatish.

Kerakli jihozlar:fiziomuolaja o‘tkazish xonasifizio apparatlar.

Bajariladigan bosqichlar qadamlar:

№	Bajariladigan bosqichlar	Bosqichni bajara olmadi (0 ball)	Barcha bosqichlarni bajardi (20 -bal)
1.	Bemorlarning holatini klinik baxolash (shikoyatlari, klinik-labarator tekshiruv ma'lumotlari)	0	3
	Fizioterapiya tayinlash tartibi
2.	aynan shu bemorda fizioterapiyaga qarshi ko‘rsatmalarni aniqlash	0	3
3.	sindrom-patogenetik usuli bo‘yicha fizik faktorlar tayinlash	0	3
4.	aynan shu bemorga fizik faktor qoidalariga binoan fizioterapiya muolajalarini tanlash	0	3
5.	komplekstavsiyadafizioterapevtikmuolajao‘tkazishketma-ketliginianiqlash	0	3
6.	muolaja varakasini rasmiylashtirish (fiziomuolajalarga retsept yozish)	0	5
7.	Jami	0	20

Turli kasalliklarda davolovchi gimnastik muolajasi vaqtida fizik yuklamani adekvat baxolash

Maqsad: Talabalarga klinik amalyotida bemorlarga berilayotgan jismoniy yuklamaga organizmni javob reaksiyasini tekshirishni o‘rgatish

Ko‘rsatma: Umurtqa pog‘onasi jarrohligidan keyingi davrda davolovchi gimnastika mashiqlari vaqtida fizik yuklamani adekvat baxolashni o‘rgatish.

Kerakli jihozlar: DJTi xonasi (snaryadlar).

Bajariladigan bosqichlar qadamlar

№	Bajariladigan bosqichlar.	Bosqichni bajara olmadi (0 ball)	Barcha bosqichlarni bajardi.(20-bal)
1.	DG boshlanguncha bo‘lgan shikoyatlarni so‘rash	0	2
2.	Bemorda yuklamagacha artarial bosim(AB)ni o‘lchash yurak urish soni(YuUS),nafas olish soni(NOS) ni sanash	0	2
3.	DG ni kirish qismi oxirida YuUS ni 10 sek.da sanash,xolsizlik belgilarni ashki ko‘rinishlari va shikoyatlarida aniqlash	0	2
4.	YuUS ni 10sek.,DG ni asosiy qismi davomida sanash vaktida tashqi xolsizlik belgilari va shikoyatlarini aniqlash	0	2
5.	DG ni tugallanish bosqichini oxirida YuUS ni 10sek. davomida sanash, tashqi xolsizlikbelgilari va shikoyatlarida aniqlash	0	3
6.	Bemorda DG ni tugaganidan 5 min dan keyin AB ni o‘lchash,YuUS va NOS nisanash, tashki xolsizlik belgilari va shikoyatlarini aniqlash	0	3
7	Shifokor tekshiruv kartasiga hamma ma'lumotlarni yozish	0	2
8	Fiziologik yuklama egirliklar chizmasini chizish	0	2
9	Xulosani rasmiylashtirish	0	2
10.	Jami:		20

Amaliy ko‘nikmalarni baxolash mezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va undan kam
40-34,4-a'lo	34-28,4-yaxshi	28-22-urta	21,6-14,8-konikarsiz	14,4 va undan kam-yomon

6.malaka ko‘nikma va bilimini tekshirish usullari

-Bahsda aktiv ishtrok etish

- Yozma javob natijalari

- Organayzer va test masalalarini yechish

-Amaliy ko‘nikmalarni bajarish

Ilova-5
6.1.Talabalar bilmi, ko‘nikma va maxoratini baholashda qo‘llaniladigan nazorat mezonlari

№	Baxo	a'lo	yaxshi	urta	konikarsiz	yomon
	O‘zlashtirish % hisobida	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va undan kam
1	Nazariy qism	25-24ball	23-22 ball	21-19 ball	18-17 ball	15 ball
2	Analitik qisim	15-14 ball	13- 12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6 ball
3	Test vaziyatli masallar	15-14ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6 ball
4	Amaliy ko‘nikmalar	40- 34.4ball	34-28.4ball	28-22ball	21.6-14.8 ball	14.4 ball