Toshkent tibbiyot akademiyasi urganch filiali

Temperament-shaxsning individual psixologik xususiyatlari integratsiyasi(birlashish). Temperament haqida ta’limot ilk bora yunon tabibi Gippokrat (eramizdan avvalgi 460-356 yillar) tomonidan yaratilgan bo`lib, uning ta’limotiga asosan «temperament» tushunchasi paydo bo`ladi va temperament turlarining nomlari saqlanib qoldi.
Bu qadimiy gumoral (subqlikka asoslangan) nazariya bo`lib, u temperament xususiyatlarini organizmdagi suyuqliklar bilan bog`laydi. Gippokrat fikricha inson organizmida to`rt xil suyuqlik mavjud:
Safro (yunon chole)
Qon (lotin Sanguis)
Qora o`t ( yunon melaine chole)
Shilimshiq (yunon phlagma)
Har bir suyuqlik o`z xususiyati va o`rniga ega.
Safro xususiyati - quruqlik. Uning o`rni organizmda quruqlikni saqlash.
Qonning xususiyati – namlik. U organizmni isitadi.
Shilimshiqning xususiyati – sovuqlik. U organizmni sovo`tishga xizmat qiladi.
Tеmpеramеnt lоtincha temperamentum - narsalarning tеgishli nisbati dеgan so`zdan оlingan. Tеmpеramеntning klassik nazariyalari.
Tеmpеramеnt haqida dastlab eramizdan оldingi bеshinchi asrda yashagan vrach Gippоkrat, eramizdan оldingi ikkinchi asrda yashagan Galеn,
,o`ninchi asrda yashagan ibn Sinо va bоshqalar o`z qarashlarini bildirganlar. Galеn birinchi bo`lib tеmpеramеntning kеngaytirilgan tasnifini bеrib, uning 13 turini sanab o`tgan. Kеyinrоq vatandоshimiz Ibn Sinо tеmpеramеntni mizоj dеb atab, uning issiq va sоvuq turini, bu оdamning rangi, qоnining miqdоri, quyuq yoki suyuqligiga bоg`liqligini aytgan.
Gippokrat fikricha inson organizmida mana shu to`rttadan bitta suyuqlik ustuvorlik qiladi. Ushbu suyuqliklar munosabati yunon terminologiyasida «krasis» deb atalib, (arlashma, qorishma) tarjima qilinganda «temperament» tushunchasi yuzaga keladi.
Gippokrat nazariyasi asosida 4 ta temperament turlari haqidagi ta’limot yuzaga keldi va temperament turlariga asos solindi. Unga asosan singvinik (sangvinik lotin Sanguis - qon), xolerik (yunon chole – safro, sariq o`t), melanxolik (yunon melaina chole qora o`t), flegmatik (yunon phlagma – shilimshiq) turlari yuzaga keldi.