Toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy profilaktika va jamoat salomatligi fakulteti 104-a guruh talabasi

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI Tibbiy profilaktika va jamoat salomatligi fakulteti Sud-tibbiyoti va tibbiyot huquqi kafedrasi

Tayyorladi: Jumayeva Gulshoda

Qabul qildi: Ganiyeva Nilufar

REJA: 1) ETIKA FALSAFIY FAN 2)ETIKA VA HUQUQNING O`ZARO MUNOSABATI 3)Axloqning mohiyati va spetsifikasi, uning strukturasi va funksiyalari 4)Deantalogiya tushunchasi 5) etika va deantalogiyaning o`zaro munosabati

Etika (yun. ἠθική [φιλοσοφία] - "axloq falsafasi", yun. ἤθος (ētos) - "odat") shaxs yoki jamiyat odatlarini, axloq normalarini oʻrganuvchi hamda belgilovchi falsafiy tadqiqotdir. U "toʻgʻri"-"notoʻgʻri", "yaxshi"-"yomon" tushunchalarini tahlil qiladi.

Etikaga doir dastlabki tushunchalar shumerliklarning "Me" qonunlar majmuida uchraydi. Undagi "namlul" tushunchasi insonparvarlik, ezgulik maʼnolarini anglatgan.

Axloq-kishining jamiyatdagi xulqini normativ tartibga soluvchi usullardan biridir. Axloq-ijtimoiy ong shakllaridan biri, shu bois butun ijtimoiy ong singari uning ham tuzilishi bir xil emas. Axloqning alohida xususiyati shundan iboratki, axloq normalariga amal qilish jamoatshilik fikri orqali ta`minlanadi.

Huquq – ma`lum yuridik shakllar, ya`ni manbalarda-qonun, farmon, qaror va huquqda namoyon bo`luvchi ijtimoiy xulq-atvor qoidalarining qat`iy ifodalangan tizimidir. Axloq yozilmagan hulq-atvor qoidalari majmuidan, huquq normalari yozilgan xulq-atvor qoidalari yig`indisidan iborat.

Tibbiy etika bu etikaning falsafiy intizomi bo'limi bo'lib, uning tadqiqot ob'ekti tibbiyotning axloqiy-axloqiy jihatlari hisoblanadi. Deontologiya (yunon tilidan. δέον - sabab) - axloq va etika muammolari to'g'risidagi ta'limot, axloqiy qism. Ushbu atama Bentham tomonidan axloq nazariyasini axloqshunoslik fani sifatida belgilash uchun joriy etilgan.

.

Tibbiy deontologiyaning asosiy muammolari evtanaziya, shuningdek bemorning muqarrar o'limidir. Deontologiyaning maqsadi axloqni saqlash va umuman tibbiyotda stress omillariga qarshi kurashishdir. Huquqshunoslik sohasida axloq va etika masalalarini o'rganadigan fan bo'lgan yuridik deontologiya ham mavjud.

Bemorlarning hayoti va sog`ligi uchun javobgarlik choralari
Tibbiy sirni saqlash masalalari
Tibbiyot hamjamiyatidagi munosabatlar muammolari
Bemorlar va ularning qarindoshlari bilan munosabatlar muammolari

Gippokratning "qasamyodi" bu shifokorning eng mashhur va qadimiy kasbiy qasamidir. Qasamyod o'z vazifasini va printsiplarini eng yaxshi ifoda etuvchi 9 axloqiy tamoyil yoki majburiyatni o'z ichiga oladi:

1. O`qituvchilar, hamkaslar va talabalar oldidagi majburiyatlar 2. Zarar yetkazmaslik prinsipi 3.Bemorga yordam berish majburyati(rahm-shafqat prinsipi) 4.Bemorning manfaati haqida g`amxo`rlik qilish printsipi va bemor manfaatlarining ustunligi 5.Hayotni hurmat qilish va abortga bo`lgan salbiy munosabat printsipi

6. Bemorlar bilan yaqin munosabatlardan voz kechish majburiyati. 7. Shaxsiy takomillashtirishga sodiqlik 8. Tibbiy sir(maxfiylik printsipi)

Tibbiyot deontologiyasining tibbiyot amaliyotida toʻgʻri joriy qilinishi, shifokorning ongi, saviyasi, madaniyati, dunyoqarashi, bilim va qaysi jamiyatda yashayotganligi bilan chambarchas bogʻliq. Kishilik jamiyatining turli davrlarida deontologik munosabatlar turlicha kechgan, u zamon talabiga mos ravishda oʻzgarib borgan.