Toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy pedagogika fakulteti

Chuqurlikni idrok qilish Biz qanday qilib dunyoni 3 D o‘lchovda ko‘ra olamiz? Predmetni obrazini ko‘z oldimizda ikkita o‘lchovda keltirish bir oz qiyin, biroq 3 D o‘lchovda ko‘rish nisbatan oson bo‘ladi. Chuqurlikni idrok qilish biron bir obyektni 3 D o‘lchovda idrok qilish demakdir. Bu bizga baholash va hisoblash imkoniyatini, bizgacha bo‘lgan masofani o‘lchash imkoniyatini beradi. Demak chuqurlikni idrok qilish bu - biror bir ob’ektni 3 D o‘lchovda ko‘rish demakdir.

U shbu rasmda go‘dakning ehtiyotkorlik bilan emaklayotganini ko‘ramiz. Shundan bilamizki, go‘daklarning chuqurlikni idrok qilish qobiliyati kichik yoshdan rivojlanadi. Ikkala ko‘zni ochib oldingizga ikkita qalam yoki ruchkani qo‘ying va ularni bir xil ushlang, endi bir ko‘zni yoping. Bitta ko‘z bilan bu mashqni bajarish sezilarli darajada qiyin bo‘ladi. Bu bilan biz yonma-yon turgan jismlar masofasini aniqlash haqida gap ketganda ikkita ko‘zning muhimliginini isbotlaymiz.

Ikki ko‘rsatkich barmoqlaringizni ko‘zlaringizdan chamasi besh duyum masafoda tuting va barmoqlaringiz orasi yarim duyum bo‘lsin. Shu holatda barmoqlaringizga qarang va natijaga e’tibor bering. Endi barmoqlaringizni uzoqroqqa siljiting. Bizning ko‘z qorachig‘larimiz biroz turlicha tasvirda ko‘radilar. Miya bu ikki tasvirni solishtirsa, ularni orasidagi farq ularning tushunarsiz tengsizligini bildiradi. Misol uchun, barmog‘ingiz bilan buruningizni ushlab barmog‘ingizga qarasanggiz, tushunarsiz tasvir paydo bo‘ladi. 3 D ijodkorlari bir necha duyum masofada turgan kameradan tengsiz tasvirlarni tasvirga olishdi. Tasvirni biz maxsus ko‘zoynak orqali ko‘rganimizda chap ko‘zimiz chap kamerada olingan tasvirlarni ko‘radi, o‘ng ko‘zimiz esa o‘ng kamerada olingan tasvirlarni ko‘radi. Tasvir ularni normal holatda ko‘rsatadi. Yoki ikkala kamera bilan samolyotda yer xaritasini 3 D orqali rasmga olganda u tasvir ham bir xil holatda bo‘ladi.

Qanday qilib biz odamning 10 metr yoki 100 metr uzoqlikda turganligini aniqlay olamiz.

Kampusning zinalari qoraga bo‘yalsa uzoqroq ko‘rinadi, aksincha oq rang bilan bo‘yalsa u ancha yaqinroq bo‘lib ko‘rinadi.

Tasvirni pastga teskariga o‘zgartirsak qora ranglar yerga aylanadi.

Agar o‘lchamni biz ikkita bir xil o‘lchamdagi obyekt deb solishtirsak, ko‘plab odamlar uzoqda turgan obyektni kichkinaroq deb idrok qilishadi. Tasvir boshqa obyektlar orasida bo‘lsa ya’ni biz ko‘rayotgan tasvir boshqa biron tasvir bilan to‘sib (bloklab) qo‘yilsa u bizga ancha yaqin ko‘rinadi va biz uni shunday idrok qilamiz. Bu holat ushbu rasmdagi manzarani yaratadi.