Toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy pedagogika fakulteti

Avtomatik samarali qayta ishlash shunday ma’lumotlarki, masalan kecha kechki ovqatni qaerda eganingiz kabi sizda avtomatik tarzda qayta ishlanadi. Unda boshqa ma’lumotlar kabi kodlash va eslashga harakat qilishga hojat yo‘q. Keyingi tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, tez o‘rgangan ma’lumotlar tezda esdan chiqadi. O‘tgan asrda o‘rganishda masofaning ta’siri bo‘yicha 300 dan ortiq izlanishlar olib borildi. Ko‘proq amaliyotda qo‘llash qisqa vaqtda o‘rganish hamda ishonch tuyg‘ularini olib kelishi mumkin. Bo‘laklarga ajratib o‘rganish natijasi ko‘proq samarali va uzoq muddatlidir. Etarli darajada o‘rgangach, yana uni qo‘shimcha o‘rganish samarasiz deydi Doug Roxrer. Eng yaxshisi qo‘shimcha takrorlash ya’ni vaqt oralig‘ida taqrorlashdir. Miyamizda ko‘p miqdorda neyronlar joylashgan o‘rtacha 100 mlrd dona. Har bir neyron miyaning eng kichik qismi hisoblanib, aynan ular orqali fikrlaryuzaga keldi. Miyadagi nervlar bir biri bilan sinapslar orqali elektr toki yordamida suhbatlashib ma’lumotlarni saqlab qoladi.

Insonlarni o‘rganish va axborotni qabul qilish bo‘yicha 3 turga ajratsak bo‘ladi. Bular: eshitish, ko‘rish va harakat xotiralar. Bular miyaga kirayotgan xabarning turiga bog‘liq. Ko‘rish: bunda yaqqol tasavvurlar hosil qilinadi. Bunda so‘z tasavvurdagi manzaralar timsolida xotiraga joylashadi. Doktor Medina fikricha: barcha sezgi organlari ichida eng muhimi aynan axborot qabul qilish bo‘yicha bo‘lgan sezgidir.

Vizual xotira cheksiz. Tadqiqotlardan birida ishtirokchilarga 10000 ta rasm berilgan va so‘ng boshqa rasmlar bilan aralashtirilgan rasmlarni berib ularni ajratish topshirilgan. 99% aniqlikda rasmlar to‘g‘ri ajratilgan. Va hatto 3 oydan so‘ng ham shu natija takrorlangan. 10% o‘qiganda, 20% eshitganda, 30% o‘qib eshitganda, 50% eshitib ko‘rganlarda, 70% suhbatlashganda, 90% bajarayotganda eslab qolingan. Tevarakdagi ma’lumotlarni hissiyotlarimiz orqali qabul qilamiz. O‘rganish va xotirada saqlashning turli usullari mavjud. Har bir odamda ma’lum usullarning majmui mujassam bo‘lib turlicha usullarda turlicha o‘rganish mumkin.

Xotiraning individual farqlari kishi faoliyatining xususiyatiga bog‘liqdir. Esda olib qolish va unutish tezligiga ko‘ra xotiraning quyidagi tiplari mavjud:

1) tez esda qoldirib, sekin unutish;

2) tez esda qoldirib, tez unutish;

3) sekin esda qoldirib, sekin unutish;

4) sekin esda qoldirib, tez unutish.