Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

Muhandislik to„siqlari tizimi
jang g„oyasiga muvofiq, o„t ochish tizimi va 
tabiiy to„siqlar bilan birgalikda, shuningdek, o„z bo„linmalari va qo„shnilarning 
manevrlarini hisobga olgan holda jangovar qo„riqlash xizmati pozitsiyasi va 
oldingi chiziq oldida, oraliqdagi ochiq joylar hamda motoo‟qchi batalyon (vzvod) 

---

69 
qanotlarida mudofaa hududining (tayanch punktining) butun ichki sarhadlarida 
yaratiladigan mina maydonlari, mina guruhlari, to„siq tugunlari (uzellari), uyumlar, 
tank va piyodalar harakatiga qarshi qo„llaniladigan boshqa g„ovlar hamda vayron 
qilishga tayyorlangan (minalangan) ob'ektlarni o„z ichiga oladi.
To„siqlar tizimining asosini qo„shimcha berilgan muhandislik-sapyor 
bo„linmasi yoki motoo„qchi bo„linmalarni shu maqsadlarda tayyorlangan 
raschetlari tomonidan o„rnatilgan minali-portlovchi to„siqlar tashkil etadi.
Mudofaaning ichki sarhadlaridagi ob'ektlarni vayron qilish tartibi katta 
komandir tomonidan belgilanadi.
Jang mobaynida dushmanning hujumga o„tganligi aniqlangan yo„nalishlarda 
to„siqlar qurish qo„shimcha berilgan muhandislik-sapyor bo„linmasi tomonidan 
amalga oshiriladi.
Mudofaada 
razvedka
dushmanning 
hujumga 
o„tishga 
tayyorlanayotganligini o„z vaqtida aniqlashi, uning kuchlari, harakat yo„nalishlari 
va hujumga o„tish vaqti, artilleriya va boshqa o„t ochish vositalarining 
pozitsiyalarini fosh qilishi, dushman hujumi boshlanganda esa – uning tarkibi, 
mavjud rezervlari va ularning harakat yo„nalishlariga aniqlik kiritishi kerak.
Razvedka barcha qo„mondonlik-kuzatuv punktlaridan shaxsan komandirlar 
va tayinlangan kuzatuv postlari (kuzatuvchilar), shuningdek, radiolokatsion 
razvedka postlari tomonidan kuzatuv amallarini bajarish bilan olib boriladi. O„z 
qo„shinlari fronti oldida, dushman jangovar tartibining qanotlari va oraliq ochiq 
joylaridagi razvedka amali razvedka dozorlari tomonidan olib boriladi, 
dushmanning mudofaaga yaqinlashish ehtimoli bo„lgan yo„nalishlarda razvedka 
pistirmalari qo„yilishi mumkin.
Mudofaada dushmanning