Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

1:50000
yoki 
1:100000
masshtabli 
topografik xaritalar bilan ish olib boradilar. Ba‟zi hollarda, masalan, aholi 
punktida jang olib borishda,shahar rejasi 
1:10000
yoki 
1:25000
masshtabli 
xaritadan foydalanadilar. 
Xaritani ishga tayyorlash xarita bilan tanishish, uning varaqlarini 
yelimlash va yelimlangan varaqlarni taxlashni o„z ichiga oladi. 
Xarita bilan tanishish
- uning tavsifi, masshtabi, relyefning qirqilishi, 
nashr qilingan yili, yo„nalish tuzatmasi hamda xarita varaqlarining koordinatasi 
zonasidagi o„rnini aniqlashni qamrab oladi. Bu tavsiflarni bilish xaritaning 
batafsilligi va geometrik aniqligi haqida tushuncha olish, uning joyga mos kelish 
darajasi, masshtabi va nashr qilingan yili esa, xarita bo„yicha tayyorlanadigan 
hujjatlarda ko„rsatilishi uchun zarurdir. 
Har xil xaritalar varaqlarida relyef balandlik qirqimi, nashr etilgan yili va 
yo„nalish tuzatmasi bir xil bo„lmasligi mumkin. Bir necha varaqlarni 
yelimlashda bu ma‟lumotlar qirqilgan yoki yelimlangan bo„lishi mumkin, 
shuning uchun bu ma‟lumotlarni xarita varaqlarining orqa tomoniga yozib 
qo„yish tavsiya etiladi. Xaritadagi 1sm ning joydagi masofasini yon bag„irlar 
qiyaligini 1 sm yoki 1 mm dagi joylashmasini, joyda koordinata to„rining 

---

355 
chiziqlar orasidagi masofasini esda saqlash kerak bo„ladi. Buning hammasi 
xarita bilan ishlashni osonlashtiradi.