Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

1.Taktik harakatlari 
Jangarilar o„quv markazda tayyorgarlik o„tashi uchun shart bo„lgan 
fanlar: 
-
qurollardan foydalanish;niqoblanish va harakatlanish uslubi;birinchi 
tibbiy yordam ko„rsatish; taktika; aloqa; topografiya; portlatish ishlari. 

---

314 
Tashkiliy boshqaruvni ta‟min qilinishi uchun guruh (jamoaat) jangovar
5-taliklarga ajratilgan. 
Tayinlangan yig„in joyida jangarilar guruh (jamoaat) tarkibida 
yig„iladilar. Harakat davomida jamoaatning jangovar tartibi vaziyatga binoan va 
dushmanning xarakatiga asoslanib belgilanadi.
Jamoaatning safar tartibi turlari bir kolonnali, ikki kolonnali, old 
burchakli, jangovar beshlik va aralash jangovar tartibdan iborat. Xarakat 
davomida jamoaat tarkibidan dozor bulinmasi(jangovar beshlik) tayinlanadi 
undan dozorlar. Jangovar qo„riqlovning masofasi joyga nisbatan 20 dan to 100 
metrgacha bo„lishi mumkin.Jangarilarning bir biridan oraliq masafasi 5-7 metr, 
xavf to„g„ilmaganda to 20 metrgacha bo„ladi.
Jangarilar bazalarini asosan tog„li hududlarda tashkil qiladilar. Ularni 
topib yo„q qilinishining sabablaridan biri bazani tashkil qilish joyi noto„g„ri 
tanlanganligi yoki hukumat qo„shinlariga ayg„oqchilarning xabar berishi hamda 

---

315 
yomon niqoblanganligi bo„ladi. Shuningdek jangarilarning o„zlari sabab 
bo„lishlari mumkin. Baza aniqlanganda yoki ehtimoli bor joyiga artilleriya va 
aviatsiya zarbalari beriladi, so„ngra piyoda bo„linmalar tomonidan tozalash 
tadbirlari o„tkaziladi, yoki aniqlangan bazaga maxsus bo„linmalar tomonidan 
qo„qqisdan tungi ( tong) paytda hujum qilib yakson etiladi. 
Ana shularni hisobga olib jangarilar qo„yidagi tadbirlarni o„tkaziladilar.
1.Bazadan kunduzgi paytda postlarni 300-400 metr uzoqlikdagi masofada 
tashkil etadilar, tungi paytda 50-100 metr masofada. Shunda baza aniqlanganda 
o„z vaqtida chora ko„rish mumkin. Oldindan tayyorlangan reja, jangovar hisob
asosida chekiniladi yoki qurshab olinadi. Agar chekinish kerak bo„lganda baza 
minalashtiriladi yaqin joylarida tuzoq qo„yiladi. 
2.Har doim tepaliklardan, qulay nuqtalardan kuzatuv olib borib yo„llar va 
bazaga kelish joylari kuzatuv ostida bo„lishi kerak. 
3.Eng asosiysi bazaning postidan 300 m gacha uzoqlikda yo„llarni 
minalashtirish lozim. 
4.Eng muhimi baza – tuzoqlar tayyorlash kerak. Hukumat qo„shinlari 
tarafdorlariga bazaning joyi ma‟lum qilinib harakat qilish yo„llari, ehtimoliy 
chekinadigan joylar minalashtiriladi va asosiy kuchlarni o„ziga jalb qilinib 
qulay bo„lgan joyga pistirma qo„yilib qaqshatgich zarba beriladi. 
5.Hukumat qo„shinlarining tarafdorlarini o„zlariga qarama – qarshiqilib qo„yish 
kerak, bunda tarafdorlarning hukumatga ishonchi so„nsin.
Shundaytaktikaniqo„llangandahukumatqo„shinlarininghujumisamarabermaydi, 
ko„plabtalofatgauchraydilar,vahimagatushadilarvaasosiysiqo„qqisdanhujumyuqo
ladi. 
Niqoblash. 
Birinchi o„rinda joyni va erni o„rganib niqoblanish uchun tog„lar, 
daraxtzorlar, tekisliklar,qorlarning borligi, suv va bo„tqoqliklarni hisobga olish 
lozim. Niqoblanish yilning fasliga qarab va maxsus vositalar yordami 
bilanbajariladi.