Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

– 20-25 km/s
, avtomobil kolonnalarida 
– 
25-30 km/s
.
Tog„larda va cho„l hududlarida, shuningdek, boshqa noqulay sharoitlarda 
harakatning o„rtacha tezligi ancha past bo„lishi mumkin. Marsh yurishni piyoda 
yurib amalga oshirish vaqtida motoo„qchi bo„linmalarning o„rtacha harakat tezligi 
4-5 km/s
ni tashkil qilishi mumkin.
Motoo‟qchi batalyon (vzvod) marsh yurishni bitta kolonnada amalga oshiradi. 
Kolonnadagi bo„linmalar va mashinalar o„rtasidagi oraliq masofa 
25-50
metr 
bo„lishi mumkin. Chang yo„llardan, ko„rish chegaralangan sharoitlarda, 
yaxmalakda, tik ko„tarilgan, tik qiyalik va keskin burilishlarga ega yo„llarda, 
shuningdek, katta tezlik bilan harakatlanish vaqtida mashinalar o„rtasidagi oraliq 
masofa kattalashtiriladi.
Dushmanning razvedka-zarba komplekslarini qo„llash xavfi mavjud bo„lgan 
sharoitlarda ochiq tabiiy joyda harakatlanish vaqtida jangovar mashinalar 
o„rtasidagi oraliq masofa kattalashtiriladi va 
100-150
metrni tashkil qilishi 
mumkin.
Motoo‟qchi batalyon marsh yurishda ilg„or otryadga, avangardga ajratilishi, 
brigadaning asosiy kuchlari tarkibida harakatlanishi yoki motoo‟qchi batalyon 
kolonnasi tarkibida mustaqil ravishda marsh yurishni amalga oshirishi mumkin, 
vzvod bosh, yon tomon va front orti yurish zastavasiga tayinlanishi yoki 
motoo‟qchi batalyon kolonnasi tarkibida harakatlanishi mumkin. Ilg„or otryad yoki 
avangard tarkibidagi harakatlar uchun motoo‟qchi batalyon taktik guruhi, bosh 
yurish zastavasi tarkibidagi harakatlar uchun esa vzvod taktik guruhi tuzilishi 
mumkin.
Ilg„or otryadga yoki avangardga (bosh yurish zastavasiga) tayinlangan, 
shuningdek, marsh yurishni mustaqil ravishda amalga oshirayotgan motoo‟qchi 
batalyoning (vzvodning) yurish tartibi tezlik bilan bo„linmalarni jangovar tartibga 

---

281 
tizish va ularni jangga kiritishni hisobga olgan holda quriladi. U asosiy kuchlar 
kolonnasi va yurishdagi qo„riqlash xizmatidan tashkil topadi.
Motoo‟qchi batalyon, vzvod asosiy kuchlarining kolonnasi vaziyat 
sharoitlaridan kelib chiqqan holda turli tuzilishga ega bo„lishi mumkin. 
Motoo‟qchi batalyon (vzvod) taktik guruhining tankchi bo„linmasi, odatda, 
kolonnaning boshida boradi, motoo‟qchi batalyon (vzvod) taktik guruhining 
motoo„qchi bo„linmasi esa, odatda, tankchi vzvodlar (guruhlar) o„rtasida 
taqsimlanadi hamda ularning yurish tartibida tanklar ortida harakatlanadi yoki 
yurishdagi qo„riqlash xizmatiga tayinlanadi. Shtatdagi va qo„shimcha berilgan 
artilleriya bo„linmalari (o„t ochib madad berish guruhining granatomyot seksiyasi) 
motoo‟qchi batalyon (vzvod) taktik guruhining jangovar bo„linmalari ortida 
harakatlanadi. Motoo‟qchi batalyonning tankka qarshi guruhi bosh yurish zastavasi 
ortida yoki asosiy kuchlar kolonnasi boshidagi vzvod ortida harakatlanib boradi. 
Shtatdagi va qo„shimcha berilgan zenit bo„linmalari zenit vositalarini katta qismi 
asosiy kuchlar kolonnasining boshiga yaqin joyda, ularning bir qismi esa bosh 
yurish zastavasi tarkibida zudlik bilan havodagi dushmanning hujumini 
qaytarishga shay holda ketib boradi. Jangga kirishni oldindan bilganda ilg„or 
otryadda (avangardda) yoki brigada asosiy kuchlari kolonnasining boshida 
harakatlanayotgan motoo‟qchi batalyondan tarkibida tayinlangan jangovar 
(tankchi) guruhdan tashqari motoo‟qchi batalyon razvedka guruhi ham harakat 
qilayotgan razvedka dozori oldinga yuboriladi.
Motoo‟qchi batalyon kolonnasida oxirgi bo„lib texnik va front orti ta'minoti 
bo„linmalari ketib boradi. Motoo‟qchi batalyonning tibbiy punkti, odatda, front orti 
bo„linmalarini boshida, jangga kirishni oldindan bilganda esa birinchi eshelonda 
harakat qilish tayinlangan bo„linmalar ortida ketib boradi.
Motoo‟qchi batalyonning yurishdagi qo„riqlash xizmati asosiy kuchlarning 
hyech qanday to„sqinliksiz harakatlanishini ta'minlashi, dushmanning qo„qqisdan 
hujum qilishiga yo„l qo„ymasligi, jangga kirish uchun qulay sharoitlarni 
ta'minlashi, shuningdek, ularni orasiga dushmanni quruqlikdagi razvedkasining 

---

282 
kirib olishiga yo„l qo„ymasligi kerak. Marsh yurish vaqtida qo„riqlash xizmatining 
zimmasiga, shuningdek, razvedkani olib borish ham yuklatiladi.
Marsh yurishda kolonnaning qo„riqlash xizmati uchun ilg„or otryadda yoki 
avangardda harakatlanayotgan motoo‟qchi batalyondan quyidagilar oldinga 
yuboriladi: harakat yo„nalishida 
5-10 km
uzoqlikka – tarkibi kuchaytirilgan 
jangovar (tankchi) guruh yoki vzvoddan (vzvod taktik guruhidan) iborat bo„lgan 
bosh yurish zastavasi; qanotlar va front ortiga zaruratga ko„ra – dozor kichik 
guruhlari (tanklari). Vzvodgacha (vzvod taktik guruhigacha) kuchga ega bo„lgan 
bosh yurish zastavasi tarkibi kuchaytirilgan jangovar (tankchi) guruhdan iborat 
bosh dozorni 
3-5 km
uzoqlikka oldinga yuboradi, kuchaytirilgan jangovar 
(tankchi) guruhgacha kuchga ega bo„lgan bosh yurish zastavasi – dozor kichik 
guruhini (tankini) kuzatib borish va o„t ochib unga madad berish mumkin bo„lgan 
uzoqlikda oldinga yuboradi.
Vaziyat 
sharoitlari, 
bajarilayotgan 
vazifaning 
tavsifi 
va 
brigada 
komandirining qaroriga bog„liq holda yurishdagi qo„riqlash xizmatining tarkibiga 
havodan turib motoo‟qchi batalyon bo„linmalarini himoya qilish maqsadida 
jangovar (jangovar-transport) vertolyotlari ajratilishi mumkin.
Quruqlikdagi dushmanning hujum qilish xavfi mavjud bo„lganda, 
shuningdek, tabiiy joyning tavsifiga bog„liq holda brigadaning asosiy kuchlari 
tarkibida marsh yurishni amalga oshirayotgan motoo‟qchi batalyonlardan bevosita 
qo„riqlash xizmati sifatida bosh dozorlarni, eng oxirida boruvchi motoo‟qchi 
batalyondan esa dozor kichik guruhini (tankini) qo„riqlanayotgan kolonnaga 
dushmanning qo„qqisdan uyushtirgan hujumini qaytarish maqsadida ularni kuzatib 
borish va o„t ochib ularga madad berish mumkin bo„lgan uzoqlikda oldinga 
yuboriladi. Motoo‟qchi batalyonning (vzvodning) yurish tartibi quyidagicha 
quriladi: jangga kirishni oldindan bilganda – bo„lg„usi jangning g„oyasi va vaziyat 
sharoitlaridan kelib chiqqan holda; dushman bilan to„qnash kelish xavfi mavjud 
bo„lmaganda – harakatlanish, dushmanning ommaviy qirg„in quroli va o„ta aniq 
qurolidan himoyalanish, shuningdek, uni razvedkasi texnik vositalaridan 
niqoblanishning qulayligini hisobga olgan holda.

---

283 
Marsh yurishni o„z vaqtida hamda uyushqoqlik bilan boshlash va amalga 
oshirish uchun ilg„or otryadga tayinlangan motoo‟qchi batalyonga boshlang„ich 
punkt hamda undan o„tish vaqti, avangardda harakat qilayotgan yoki brigadaning 
asosiy kuchlari kolonnasida borayotgan motoo‟qchi batalyon uchun esa, bundan 
tashqari, muvofiqlashtirish punktlari va ulardan o„tish vaqti, dam olish joylari va 
vaqti, shuningdek, kunduzgi (tungi) dam olish hududlari ko„rsatiladi. 
Dam olish joylari, shuningdek, kunduzgi (tungi) dam olish hududlari qurol-
aslaha va texnikaning holatini tekshirish, ularga texnik xizmat ko„rsatish, 
ovqatlanish hamda shaxsiy tarkibning hordiq chiqarishi uchun tayinlanadi. Dam 
olish joylari