Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

LIMFA TOMIRLARINING YaLLIG‘LANIShI 
Qo‘zg‘atuvchi mikroblar to‘qimalar va to‘qimalararo bo‘shliqlarning limfa 
tomirlari bo‘ylab tarqaladi. Limfa tomirlarida (lymphangitis) va tugunlarida 
(lymphadenitis) turli darajada yallig‘lanishga oid o‘zgarishlar kuzatiladi.
Etiopatogenezi
. Yallig‘lanishga stafilokokklar, kam hollarda boshqa 
mikroblar sabab bo‘ladi. Mikrob va ularning toksinlari patogenetik ahamiyatga 
ega. Limfangit kam hollarda birlamchi bo‘ladi. Ko‘pincha u oqma yaralar yoki 
mahalliy yiringli jarayon natijasida ikkilamchi bo‘ladi. 

---

218 
Morfologik o‘zgarishlarga to‘qimalar shishi, mayda limfa tomirlari atrofida 
tarqaluvchi infiltrat avj olishi xosdir. To‘qimalar infiltratsiyasi, mikroabssesslar va 
tromb paydo bo‘ladi. Atrofdagi to‘qimalarda ikkilamchi paralimfangit kuzatiladi. 
surunkali jarayonda ko‘pincha limfa oqishining buzilishi. Ba’zida fil oyog‘i 
kasalligi kuzatilishi mumkin (elephantiasis). 
Klinik manzarasi
 
jarayonning oldini olishga, infeksiyaning virulentligiga, 
mahalliy to‘qima reaksiyasiga bog‘liq. Yuza mayda limfa tomirlari (lymphangitis 
simplex) yallig‘langanda saramasga o‘xshab terining qizarishi boshlanadi. Teri 
qichishadi, gohida achishadi, kuchsiz isitma chiqadi. 
Yirikroq limfa tomirlarida (lymphangitis truncularis) ingichka qizil yo‘llar 
bo‘ladi. Ular o‘choqdan regional limfa tugunlariga cho‘zilib boradi. Shish 
kattalashadi, og‘riq kuchayadi. Chuqur limfa tugunlari shikastlanganda loxaslik 
paydo bo‘ladi, harorat ko‘tariladi, shish kattalashadi. To‘qima flegmonalari, 
saramas, abssesslar, ko‘chib yuruvchi tromboflebit va sepsis ro‘y berganda 
ikkilamchi asoratlar rivojlanadi. 
Differensial diagnostikasi
 
to‘qima flegmonasi, saramas, o‘tkir yoki ko‘chib 
yuruvchi limfadenit, qorason, anaerob infeksiyalar bilan qilinadi. 
Davosi.
Qo‘l yoki oyoqni yuqoriga ko‘tarib ko‘yiladi, tinch holatda. Isituvchi 
kompresslar va boshqa fizioterapevtik tadbirlar bajariladi. Antibiotiklar va 
sulfanilamidlar tavsiya qilinadi. Oqma yara, flegmona, abssess bartaraf qilinadi. 
Yiring bo‘lgan hollarda o‘choq yoriladi, yaralarga drenaj qo‘yiladi. Surunkali 
bosqichda balneologik davo va kam dozalarda rentgenoterapiya qo‘llaniladi.