Toshkent Tibbiyot Akademiyasi davolash va tibbiy pedagogika fakultetlari fakultet va gospital xirurgiya kafedralari

Toshkent Tibbiyot Akademiyasi davolash va tibbiy pedagogika fakultetlari fakultet va gospital xirurgiya kafedralari
Fakultet xirurgiya fanidan amaliy ko‘nikmalar ro‘yxati

Tuzuvchilar: davolash fakulteti fakultet va gospital xirurgiya kafedrasi kafedra mudiri. Xakimov M.Sh., akad. Karimov Sh.I., prof Asrarov A.A., dots. Berkinov U.B., ass. Adыlxodjaev A.A., Matkuliev U.I. Soxiboev D.P., Alidjanov X.K., Muminov R.T.

Amaliy ko‘nikmalar ro‘yxati:

1. 
   Me'dani zondlash.
   
2. 
   Sifon xo‘qna qilish.
   

3. To‘g‘ri ichakni barmoq bilan tekshirish

4. «Yo‘tal to‘rtkisi» belgisini aniqlash

5. Chov soxasidagi tomirlar pulsatsiyasini aniklash

6. Щetkin Blyumberg sipmtomini aniqlash

7. Utkir appenditsit sipmtomlarini aniqlash.

8. Utkir xoletsistit sipmtomlarini aniqlash.

9. Siydik qopiga kateter qo‘yish.

10. Bog‘lamni almashtirish va operatsiyadan keyingi davrda bemorlar parvarishi.

11. Qorin bo‘lig‘i lavajini o‘tkazish.

12. Qalqonsimon bezi palpatsiyasi.

13. O‘tkir pankreatitda - Kerte sipmtomini aniqlash.

14. O‘tkir pankreatitda - Meyo-Robsona sipmtomini aniqlash.

15. O‘tkir ichak tutilishida Sklyarov belgisini aniqlash.

16. O‘tkir ichak tutilishida Kivul belgisini aniqlash.

Me'dani zondlash
Maqsad: me'da maxsulotlaridan asfiksiya yuzaga kelishini oldini olish, me'dani bushatish.

Ko‘rsatma: me'dani operatsiyaga taerlash, me'da va 12 barmokli ichakdan kon ketish, gastrostaz, utkir ichak tutilishi, zaxarlanishlar.

Kerakli anjomlar: steril ingichka me'da zondi, shprits-Jane, lotok, steril salfetkalar, rezina perchatkalar, dezeritma, vazilin.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemorni tinchlantirish, manipulyasiyani tushintirish.	0	10
2	Rezina perchatkani kiyish.	0	10
3	Ogiz bushligi va me'dagacha bulgan masofani ulchash.	0	10
4	Burun teshigi orkali vazilinlangan me'da zondini kirgazish.	0	10
5	Shprits-Jane yerdamida me'da ichidagi maxsulotni surib olish.	0	10
6	Zondni bint bilan bemor boshiga fiksatsiya kilish.	0	10
7	Zondni fiziologichesk eritma bilan yuvish, zond me'da devoriga yepishib kolmasligi uchun uni kimirlatib turish.	0	10
8	Kayta zond orkali me'da maxsulotlarini surib olish	0	10
9	Ishlatilgan jixozlarni dezeritmaga solinigan idishga solish.	0	10
10	Perchatkilarni yechish va ularni dezeritmaga solish.	0	10
	Ja'mi	0	100

Sifon xuqna qilish
Maqsad: yo‘g‘on ichakni bo‘shatish.

Ko‘rsatma: o‘tkir ichak to‘tilishi, tozalovchi xo‘qna naf bermaganda, ichni so‘ruvchi dorilar naf bermaganda.

Kerakli anjomlar: Esmarx krujkasi, yo‘g‘on ichak zondi, vazelin, suv (8-12 l).

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Rezina perchatkani kiyish	0	10
2	Orqa teshik soxasini krigi (gemorroy, yoriqlar, usmalar borligini ko‘rish).	0	10
3	Bemorni chap yenboshga yotqizish, tizzalarni qoringa keltirish	0	10
4	Dumba soxasiga kleenka solish, kleenka bir uchini chelakka solish	0	10
5	Rezina trubka bir uchiga shisha voronka urnatish (xajmi 0,5 l).	0	10
6	Ichak zondini vazelinlash	0	10
7	Aylanma xarakatlar bilan rezina zondni tug‘ri ichak ichiga kirgizish 20-30 sm cho‘qo‘rlikka.	0	10
8	Voronkami suv bilan tulgazish, suv ichakka Kirishi bilan voronkani pasga to‘shirish, voronkaga yuvindi suvlar bilan birga ichax maxsulotlari chiqishi	0	10
9	Esmarx krujkasini to‘kish, toza suv tuldirish, manipulyani qaytadan takrorlash.	0	10
10	Zondni tug‘ri ichakdan olish, perchatkilarni yechish, ularni dezeritmaga solish	0	10
	Ja'mi	0	100

To‘g‘ri ichakni barmoq bilan tekshirish
Maqsad: tug‘ri ichak kasaliklari va kichik chanoq a'zolari kasaliklari diagnostikasi.

Ko‘rsatma: tug‘ri ichak kasaliklari, utkir ichak to‘tilishi, oshqozon ichak tarktidan qon ketish, qorin bo‘shlig‘i a'zolari kasaliklari.

Kerakli anjomlar: rezina perchatka va vazelin.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Rezina perchatkani kiyish	0	10
2	Bemor tizza-tirsak xolatida, yonboshlagan yoki chalqancha yotgan xolatda, tizzalar qoringa keltirilgan	0	10
3	Orqa teshik soxasini krigi (gemorroy, yoriqlar, usmalar borligini ko‘rish).	0	15
4	Ikkinchi barmoq vazelinlanadi va u anal kanalga sekin tiqiladi	0	15
5	Tug‘ri ichak aylanasi bo‘ylab tekshiriladi, og‘riqliyligi, xosila bor yoki yo‘qligi, tashqi sfinkter xolati va kichik chanoq a'zolariga baxo beriladi	0	20
6	Manipulyadan keyin barmoq ko‘riladi, barmoqda patologik ajralmalar bor yoki yo‘qligi (yiring, qon, shilliq).	0	20
7	Perchatkilarni yechish, ularni dezeritmaga solish	0	10
	Ja'mi	0	100

«Yo‘tal to‘rtkisi» belgisini aniqlash
Maksad: churra asoratini (qisilish) aniqlash, davolash taktikasini aniqlash

Kursatma: chov, son, kindik, amalietdan keyingi churralar, oq chiziq churralari

Kerakli anjomlar: kushetka

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemorni turgan va yotgan xolda tekshirish	0	10
2	Burtma soxasini ko‘zdan kechirish	0	10
3	Anamnez yeg‘ish	0	10
4	Ung qul kaftini burtma soxasiga quyish	0	10
5	Bemordan yo‘talishni so‘rash	0	10
6	Burtmani kaftga urilishini sezish	0	10
7	Agar bemor yo‘talganida burtma kaftga urilsa churra qisilmagan, yo‘tal belgisi musbat	0	20
8	Agar bemor yo‘talganida burtma kaftga urilmasa churra qisilgan, yo‘tal belgisi manfiy	0	20
	Ja'mi	0	100

Chov soxasidagi tomirlar pulsatsiyasini aniklash
Maqsad: tomir xastaligini aniklash.

Ko‘rsatma: Ateroskleroz, kandli diabet, tromboz, emboliya, obliterlavchi endarteriit, aorta va uni tomirlarini anevrizmasi.

Kerakli anjomlar: kushetka, yorug‘ xona.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. Chov soxasidagi tomirlar pulsatsiyasini aniklash bemor yotgan xolatda o‘tkaziladi.	0	10
2	Bemorga ung tomonlama yendashiladi.	0	10
3	Kuzga kurinarli darajadagi shish va tomirlar pulsiyasini aniklash.	0	10
4	Kuzga kurinarli uzgarishlarni aniklash.	0	10
5	Ung kul bilan chov burmasining pastki kismidan aniklanadi.	0	10
6	Ikki tomonlama pulsatsiyani sinxronligi.	0	10
7	Pulsatsiyani ikki tomonlama xarakterini aniklash: tulikligi, tarangligi, tezligi.	0	10
8	Puls defitsiti bor yoki yukligi.	0	10
9	Tomir elastikligini aniklash.		10
10	Auskultatsiyada sistolik yeki kushimcha shovkin aniklanishi.		10
	Ja'mi	0	100

Щetkin Blyumberg sipmtomini aniqlash.

Maqsad: Korin parda yalliglanish begisini aniklash (destruktiv appenditsit, 12-barmok ichak yarasini perforatsiyasi)

Ko‘rsatma: Korindagi og‘riqlar.

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona,kushetka.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. Bemor orqasiga yotqazilib aniqlanadi.	0	15
2	Vrach bemor o‘ng tomonidan borib o‘tiriladi.	0	20
3	Korin old devoriga vrach barmoqlarini qo‘yish .	0	20
4	Paypastlash ogrik soxasidan uzok joyda boshlanadi.	0	20
5	Щetkin Blyumberg belgisini baxolash.	0	25
	Ja'mi	0	100

Utkir appenditsit sipmtomlarini aniqlash.

Maqsad: Utkir appenditsitga tashxis kuyish.

Ko‘rsatma: Korindagi og‘riqlar.

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona,kushetka.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. Bemor orqasiga yotqazilib aniqlanadi.	0	5
2	Vrach bemor o‘ng tomonidan borib o‘tiriladi.	0	5
3	Anamnez yigish. Koxer Volkovich simptomini baxolash.	0	10
4	Korin old devoriga vrach barmoqlarini qo‘yish .	0	5
5	Voskresenskiy simptomini baxolash.	0	10
6	Rovzing simptomini baxolash.	0	10
7	Rozdolskiy simptomini baxolash.	0	10
8	Щetkina Blyumberga simptomini baxolash.	0	10
9	Sitkovskiy simptomini baxolash.	0	10
10	Bartome Mixelson simptomini baxolash.	0	10
11	Obrazsov simptomini baxolash.	0	10
12	Leykotsitozni baxolash.	0	5
	Ja'mi	0	100

Utkir xoletsistit sipmtomlarini aniqlash.

Maqsad: Utkir xoletsistitga tashxis kuyish.

Ko‘rsatma: Korindagi og‘riqlar, asosan ung kovurga osti soxasi.

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona,kushetka.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. Bemor orqasiga yotqazilib aniqlanadi.	0	10
2	Vrach bemor o‘ng tomonidan borib o‘tiriladi.	0	10
3	Anamnez yigish.	0	10
4	Korin old devoriga vrach barmoqlarini qo‘yish .	0	10
5	Paypastlash ogrik soxasidan uzok joyda boshlanadi.	0	10
6	Ortner Grekov simptomini baxolash.	0	10
7	Merfi simptomini baxolash.	0	10
8	Myusse Georgiev simptomini baxolash.	0	10
9	Щetkina Blyumber simptomini baxolash.	0	10
10	Otsenka leykotsitoza.	0	10
	Ja'mi	0	100

Siydik qopiga kateter qo‘yish.

Maqsad: davolash - o‘tkir siydik tutilishida. diagnostik - siydik qopi va siydik yo‘llarida patololgik xosilaning borligi aniqlash.

Ko‘rsatma: o‘tkir siydik tutilishi, siydik qopiga rentgenkontrast va dori darmon suyuqliklarini kiritish mumkin.

Kerakli anjomlar: kushetka, elastik kateter, 5%-li sovunli aralashma, 3 ta steril tampon, steril pinset, rezinali perchatkalar, steril glitserin, lotok.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. Siydik qopiga kateter qo‘yish bemor yotgan xolatda o‘tkaziladi.	0	15
2	Jinsiy organ atrofii sovunli aralashma bilan ishlov beriladi.	0	25
3	Siydik kateteri glitserin bilan ishlov beriladi.	0	20
4	Steril pinset bilan kateter uretr orqali siydik qopiga kiritiladi.	0	25
5	Siydik kateteri fiksatsiyasi.	0	15
	Jami	0	100

Bog‘lamni almashtirish va operatsiyadan keyingi davrda bemorlar parvarishi.

Maqsad: Bog‘lamni almashtirish operatsiyadan keyingi davrda jarohatning birlamchi bitishi uchun qo‘llaniladi.

Ko‘rsatma: operatsiyadan keyingi davr va operatsiyadan keyingi davrda bemorlar parvarishi.

Kerakli anjomlar: kushetka, steril pinset, rezinali perchatkalar, steril salfetkalar, maska, yod, spirt, lotok.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. bog‘lam almashtirish bemor yotgan xolatda o‘tkaziladi.	0	15
2	Pinset bilan bog‘lam olinadi	0	15
3	Jaroxat birlamchi ko‘rilib choklar atrofii spirt bilan ishlov beriladi.	0	15
4	Jaroxat ajralmalari olib tashlanadi. (qon laxtalari, yot jismlar), jaroxat qayta ko‘rigi.	0	20
5	Operatsiyadan keyingi jaroxatni zondlash.	0	15
6	Jaroxat atrofidagi teriga yod bilan ishlov beri shva bog‘lam qo‘yish.	0	20
	Jami	0	100

Qorin bo‘lig‘i lavajini o‘tkazish.

Maqsad: Qorin bo‘lig‘idan ekssudat, yiring, qon laxtalarini va fibninoz pardalarni yuvib chiqarib tashlash. Qorin bo‘lig‘iga antibiotiklarni kiritish.

Ko‘rsatma: Xar xil etiologiyali tarqalgan yiringli peritonit.

Kerakli anjomlar: Xarakatlanuvchi krovat, antiseptik suyuqlik, steril pinset, rezinali perchatkalar, novakain eritmasi, zajimlar.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. Qorin bo‘shlig‘i lavaji bemor yotgan xolatda o‘tkaziladi.	0	15
2	Bemorni novakain eritmasi yordamida og‘riqsizlantirish.	0	20
3	Qorin bo‘shlig‘i yuqori drenajlariga sistemali naychalarniulash.	0	15
4	Qorin bo‘shlig‘iga antiseptik suyuqliklarni kiritish.	0	20
5	Qorin bo‘shlig‘i lavaji o‘tkazilish paytida xarakatlanuvchi krovat xolatini o‘zgartirish.	0	15
6	Qorin bo‘shlig‘idan antiseptik suyuqlikni chiqarish va keyinchalik antibiotik kiritish.	0	15
	Jami	0	100

Qalqonsimon bez palpatsiyasi.

Maqsad: Qalqonsimon bezi kattalashish darajasini aniqlash.

Ko‘rsatma: Qalqonsimon bezida giperplastik protsess kuzatilganda(diffuz, tugunli, aralash bo‘qoq ).

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona, stul.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Qalqonsimon bezi palpatsiyasi bemor vrachga nisbatan orqasi bilan o‘tiradi.	0	15
2	Vrachning bemor orqa tomonidan borib turishi.	0	20
3	Qalqonsimon bezi ustiga vrach barmoqlarini qo‘yish.	0	20
4	Qalqonsimon bezi ustida palpator xarakatlarni o‘tkazish.	0	20
5	Qalqonsimon bezi kattalashish darajasini baxolash.	0	25
	Jami	0	100

O‘tkir pankreatitda - Kerte sipmtomini aniqlash.

Maqsad: Me'da osti bezi o‘tkir xirurgik patologiyasini aniqlash.

Ko‘rsatma: O‘tkir pankreatitda epigastral soxadagi og‘riqlar.

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona,kushetka.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. O‘tkir pankreatitda - Kerte sipmtomi bemor orqasiga yotqazilib aniqlanadi.	0	15
2	Vrach bemor o‘ng tomonidan borib o‘tiriladi.	0	20
3	Epigastral soxada vrach barmoqlarini qo‘yish .	0	20
4	Epigastral soxada palpator xarakatlarni o‘tkazish.	0	20
5	Kerte belgisini baxolash.	0	25
	Jami	0	100

O‘tkir pankreatitda - Meyo-Robsona sipmtomini aniqlash.

Maqsad: Me'da osti bezi o‘tkir xirurgik patologiyasini aniqlash.

Ko‘rsatma: O‘tkir pankreatitda epigastral soxadagi og‘riqlar.

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona,kushetka.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. O‘tkir pankreatitda - Meyo-Robson sipmtomi bemor orqasiga yotqazilib aniqlanadi.	0	15
2	Vrach bemor o‘ng tomonidan borib o‘tiriladi.	0	20
3	Qovurg‘a-umurtqa burchagi soxada vrach barmoqlarini qo‘yish .	0	20
4	Qovurg‘a-umurtqa burchagi soxada palpator xarakatlarni o‘tkazish.	0	20
5	Meyo-Robson belgisini baxolash.	0	25
	Ja'mi	0	100

O‘tkir ichak tutilishida Sklyarov belgisini aniqlash.

Maqsad: O‘tkir ichak tutilish belgisini aniqlash.

Ko‘rsatma: Bemorlarda ichi va gaz kelmasligi, qorin dam bo‘lishi.

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona,kushetka.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. O‘tkir ichak tutilishida Sklyarov belgisini bemor orqasiga yotqazilib aniqlanadi.	0	15
2	Vrach bemor o‘ng tomonidan borib o‘tiriladi.	0	20
3	Mezogastral soxada vrach barmoqlarini qo‘yish .	0	20
4	Mezogastral soxada palpator xarakatlarni o‘tkazish.	0	20
5	Sklyarov belgisini baxolash.	0	25
	Ja'mi	0	100

O‘tkir ichak tutilishida Kivul belgisini aniqlash.

Maqsad: O‘tkir ichak tutilish belgisini aniqlash.

Ko‘rsatma: Bemorlarda ichi va gaz kelmasligi, qorin dam bo‘lishi.

Kerakli anjomlar: yorug‘ xona,kushetka.

Bajariladigan boskichlar:

№	boskichlar	Bajarmadi	To‘liq tugri bajardi
1	Bemor xolati. O‘tkir ichak tutilishida Kivul belgisini bemor orqasiga yotqazilib aniqlanadi.	0	15
2	Vrach bemor o‘ng tomonidan borib o‘tiriladi.	0	20
3	Mezogastral soxada vrach barmoqlarini qo‘yish .	0	20
4	Mezogastral soxada perkutor xarakatlarni o‘tkazish.	0	20
5	Sklyarov belgisini baxolash.	0	25
	Ja'mi	0	100