Тошкент Тиббиёт Академияси

Металл куйиш цехи.
Ҳозирги кунда металл эритиш уч хил усулда амалга оширилади. Замонавий технологик жараёнлар мураккаб бўлганлиги сабабли иш шароитларини белгиловчи омиллар ҳам турлича бўлади.
Етакчи омиллар қаторига иситувчи микроиқлимни кўрсатиш керак. Металл эритувчилар иш жойларида бир вақтнинг узида икки иссиқликни (қонвекцион ва радиацион) таъсири мавжуд. Ҳаво ҳарорати металл куйиш жойларида 42⁰С гача етиши мумкин. Ҳавонинг юқори ҳарорати (30-35⁰С) буюмларни тозалаш (лойдан) жойларида ҳам кузатилади.
Иш жойларидаги инфрақизил нурланиш даражаси 3,5 кВт/м² гача етади. Иссиқликнинг бу турининг таъсири барча иш жойларида мавжуд.
Ишлатиладиган қолипларни юқори ҳарорат таъсирида куйиши натижасида
ҳамда металл эриш жараёнида ҳавога қатор кимёвий моддалариинг чиқиши
кузатилади. Улар углерод оксиди, олтингугурт ангидриди, хром, фенол,акролин, полициклик ароматик углеводородлар, шу жумладан бенз(а)пирен ҳам. Углерод-11 оксиди, хром океиди,стирол турли пулат куйиш жараёнида юқоридагилар билан бир қаторда
марганец, хром, никел, селен,қурғошин, рангли металл қуйида мис,рух бериллий
бирикмалари ҳавога чиқади.
Ҳавони ифлослантирувчи етакчи қолип лойини тайёрлаш жараёнида ва буюмларни қўйган лойдан тозалашда бир неча ун миллиграммгача 1 м³ ҳавода аниқланади. Шуни алоҳида кўрсатиш кераккки, чанг агрессив фиброген чанглар туркумига киради (кремний-11 оксиди 30 фоизгача етади).
Технологик жараёнда турли механизмлар ишлатилиши сабабли иш жойларида ишловчиларга тебранишнинг таъсири мавжуд. Бу асосан буюмларни тозалаш ишларида қўлланиладиган пневматик асбобларда ҳосил бўлади ва маҳаллий таъмир ҳусусиятига эга.
Бу ишлар юқори даражадаги (120-130 дБА) шовқини вужудга келтиради. Пневматик асбобларни ишлатишда импульсли шовқин вужудга келади.Шовқин асосан юқори частотали товушлардан иборатдир. Омиллар қаторида жисмоний зўрикишни ҳам етакчи омил сифатида кўрсатиш керак.
Темирчилик-исканжала цехи.
Бу цехларда маълум ҳароратгача киздирилган металл буюмларга динамик (эгиш, бураш ва бошқалар) ва статик (исканжалаш- преслаш) куч таъсирида ишлов берилади. Металл буюмларни киздириш мазут газ ёки электр токи востасида печларда киздирилади. Ишлов бериш қўлда сандонлар сатҳида ёки механик равишда турли кучга эга болгалар, штамплар ва исканжалар воститасида амалга оширилади. Бу цехлардаги иш шароитлари иситувчи микроиқлим билан тавсифланади(иш жойларидаги ҳаво-ҳарорати меъёридан 8-10 гача ортади). Киздириш печлари сатҳидан ва кизиган металл буюм сатҳидан инфрақизил нурланиш таъсири кузатилади. Печлардаги ёниш жараёнида ҳавога тутун,курум,углерод океиди,олтингугурт апгидриди, бенз(а)-пирен чиқиши кузатилади. Бу цехлардаги технологик жараён импульслик даражаси 95-125 дБА бўлган шовқини вужудга келтиради. Бу асосан турли механик ишлов бериш дастгохларининг ишлашида ҳосил бўлади. Бу жараён умумий тебраниш ҳам ҳосил бўлади.