Тошкент Тиббиёт Академияси

Соғломлаштириш чора-тадбирлари.

1. 
   Трактор кабиналарин қаттиқ ёпиш, чанг утмаслик мақсадида, газ чиқаётган труба кабинанинг тепасидан 40 см юқорида жойлашган бўлиши керак;
   
2. 
   Тракторист шаҳсий ҳимоя воситаларидан кузойнак ва нафас йўлини ҳимоялашда респиратор қўллаши керак;
   
3. 
   Шовқин ва вибрация билан кўрашиш учун трактор кабинасига шовқин ютувчи мослама билан коплаш керак, уриндиклар учун амортизаторлар ишлатилиши керак;
   
4. 
   Кимёвий моддалар ва ядохимикатлар билан ишлаш учун махсус кийимлар, респираторлар ва кузойнақлардан фойдаланиш керак;
   
5. 
   Ядохимикатлар билан ишлашда 18 ёшга етмаганлар, хомиладор ёки эмизикли аёллар ишлаши манн этилади.
   

Пахта тозалаш заводларида меҳнат гигиенаси.
Пахта тозалаш заводларининг кўпайиши ва пахта сифатига бўлган талаб атроф муҳитни тозалаш Меҳнат гигиенаси врачларидан катта Меҳнат талаб қилади, чунки пахта заводларида ишловчилар организмига комплекс ишлаб чиқариш омиллари таъсир қилади. Бу омилларни бартараф этиш, ишловчилар саломатлигини муҳофаза қилиш Давлат Санитария назорат маркази диққат эътиборида туриши керак.
Пахта тозалаш заводларида ишлар технологик жараён бўйича бир неча цехларда амалга оширилади. Булар қуйидаги цехлардан иборат:
Куритиш ва тозалаш цехлари;

• 
  Тола ажратиш;
  
• 
  Момик ажратиш цехи;
  
• 
  Исканжалаш цехи;
  
• 
  Чигитларни дорилаш цехи;
  
• 
  Механика цехи.
  

Пахта тозалаш заводларида комплекс зарарли ва ҳавфли омиллар ишловчилар организмига таъсир этиши мумкин. Жумладан:
1. Ноқулай микроиқлим шароитлари, чунки цехларда иситиш мосламалари йўқ, манфий ҳаво баланси, ҳавони паст ва субнормал юқори ҳарорати ишловчиларга таъсир этади.
2. Бу заводларда етакчи омиллардан чанг ҳисобланади. Чангнинг энг кўп миқдори тозалаш ва тола ажратиш, момик ажратиш цехларида ишловчилар иш зонасида учрайди. Чангнинг 80-90%и Органик келиб чиқишга эга бўлган чанг ва 10-20%и эса ноорганик чанг ҳисобланади. Чанглар кичик дисперсли бўлиб, унинг ўлчами 5 мкмга тенг.
3. Шовқин омили пахта тозалаш корхоналарида ўлчаб тахлил қилинганда момик ажратиш ва тола ажратиш цехларида унинг даражаси 90-92 дБАни ташкил қилган. Частота таркиби бўйича паст, ўртача ва юқори частотали шовқинлар учрайди. Бу даражалар СанПиНдан 10-12 дБАга катта ҳисобланади.
4. Пахта тозалаш заводларида уруғларни дорилаш цехлари мавжуд бўлиб, уруғларни дорилаш икки хил усулда бажарилади: қуруқ ва хул усулда. Чигитларни дорилаш механизация ва қўлда бажарилади. Пестицидлардан ТМТД гронозан, меркўран ва бошқа дориворлар қўлланилади. Иш зонасига бу дорилар қонцентрацияси таъсири мавжуд бўлиб, улар РЭМдан 2-3 баробар катта эканлиги кузатилган.
Пахта тозалаш заводларида касб касалликларидан:

• 
  пневмоқаниоз;
  
• 
  шамоллаш касалликлар;
  
• 
  шовқин таъсирида оғиркулоклик кузтилган. Умумий касалланиш таркибида энг кўп шамоллаш касалланиши аниқланган.
  

Пахта тозалаш заводларида атроф муҳитни муҳофазалаш долзарб масала ҳисобланади, айникса, ОСН босқичида СХМ га риоя қилиш катта аҳамиятга эга.
Пахта тозалаш заводларида ишловчилар саломатлигини муҳофаза қилиш мақсадида қуйидаги профилактик чоралар тавсия этилади:

• 
  ишлаб чиқаришни механизациялаш, чанг чиқарувчи механизмларни герметиклаш;
  
• 
  маҳаллий ҳаво сўриб олувчи ва умумий ҳаво олиб кетувчи самарадор вентиляция тизимини урнатиш;
  
• 
  чангдан тозалаш иншоотларидан 2-3 погонали тозаловчи иншоотлар циклон, мультициклон, скрубберлар урнатиш зарур;
  
• 
  ишловчиларни техника ҳавфсизлиги қойдаларига риоя қилишни талаб қилиш, махсус кийимлар билан таъминлаш;
  
• 
  шхв билан таъминлаш;
  
• 
  маиший хоналар комплекси билан таъминлаш;
  
• 
  ЎзССВнинг 300-сонли буйругига асосан тиббий кўриклардан ўтказиш мулжалланган.