Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

O‟ng  qorincha  –  Ventriculus  dexter.  O‘ng  qorincha  uchi  pastga  qaragan  uch 

qirrali  piramida  shaklida  bo‘lib,  devorining  qalinligi  5–8  mm,  qorinchaning  ichki 

Yuzasida muskul tutamlari parallel holatda yotmay, bir-biri bilan kesishib murakkab 

muskul  chigali  –  et  to‘siqlarini  (trabeculae  corneae)  va  muayyan  joylarda  qorincha 

bo‘shlig‗iga  chiqib  turadigan  uchta  konussimon  o‘siq  –  so‘rg‗ichsimon  muskullarni 

(mm. papillares) hosil qiladi. Qorinchalarni bir-biridan ajratib turadigan oraliq to‘siq 

septum interventriculare o‘ng qorincha bo‘shlig‗iga kirib joylashgan. Shuning uchun 

qorincha ko‘ndalangiga kesib qaralganda, yarimoy shakliga o‘xshab ko‘rinadi.  

O‘ng  qorincha  bo‘shlig‗ining  Yuqori  serbar  qismi  ikki  bo‘lakka  ajralgan,  orqa 

tomoni  –  tanasida  (corpus)  o‘ng  bo‘lmachaga  ochiladigan  teshik  –  ostium 

atrioventriculare dextrum bor, oldingi  Yuqori – konus tomoni (conus arteriosus) esa 

o‘pkaga boradigan qon tomir poyasi (stvoli)ga qo‘shilib ketadi. 

Atrioventrikular teshikda joylashgan uch tavaqali klapan valva atrioventricularis 

dextra (tricuspidalis) – quyidagi uchta alohida tavaqaga ajratiladi, ulardan biri oraliq 

to‘siq – cuspis septalis medial tomonda, ikkinchisi – cuspis anterior oldingi tomonda, 

uchinchisi – cuspis posterior orqa tomonda joylashadi. Bu klapanlar Yurakning ichki 

(endokard)  qavatidan  vujudga  kelib,  ularning  pastki  erkin  chekkalari  qorincha 

bo‘shlig‗i  tomonida  joylashgan,  har  bir  klapan  uchiga  esa  so‘rg‗ichsimon 

muskullardan  boshlanadigan  ingichka  pay  iplari  –  chordae  tendineae  birikkan.  Pay 

iplari,  odatda,  uchta  so‘rg‗ichsimon  muskulning  har  biridan  ikkitadan  boshlanib, 

ikkita  Yonma-Yon  joylashgan  qo‘shni  klapanga  boradi.  Natijada  har  bir 

so‘rg‗ichsimon muskul ikkita klapanga bittadan pay iplari yordamida tutashib turadi. 

O‘ng  qorinchaga  ochiladigan  o‘pka  qon  tomiri  teshigi  (ostium  pulmonalis)ning 

og‗zida  yarimoysimon  klapan  –  valva  trunci  pulmonalis  joylashgan,  ulardan  biri 

(valva  semilunaris  anterior)  oldingi  tomonda,  qolgan  ikkitasi  orqa  tomonda 

---

 

417 

joylashgan: ana shu ikkita klapanning biri medial tomonda (valva semilunaris dextra), 

ikkinchisi  lateral  tomonda  (valva  semilunaris  sinistra)  o‘rnashgan.  Yarimoysimon 

klapanlar  qon  tomir  bo‘shlig‗iga  qarab  (tashqaridan  tikilgan  cho‘ntakka  o‘xshab) 

joylashgan.  Har  bir  klapanning  erkin  chekkasida  kichkina  tugunchalari  noduli 

valvulorum  semilunarium  bor.  Qorincha  diastolasi  (bo‘shashgan)  paytida  qon 

tomirdagi qon  orqaga  qaytib, klapanlarni  qon  bilan  to‘ldiradi, shu  tufayli  ularni  bir-

biriga  yaqinlashtirib,  o‘pka  arteriyasi  qon  tomirini  qorincha  bo‘shlig‗idan  ajratib 

turadi,  qon  esa  diastola  paytida  a.  pulmonalis  dan  qorinchaga  qaytib  quyilmaydi. 

Ayni vaqtda qorinchalar diastolasi bo‘lmachalar sistolasi (qisilish) bo‘lib, qon bo‘lma 

bilan  qorincha  oraliq  o‘rtasidagi  teshik  orqali  qorinchalarga  quyiladi.  Qorinchalar 

sistolasi  paytida  bo‘lmacha  diastola  holatida  bo‘ladi.  Ayni  vaqtda  uch  tavaqali 

klapanlar  bir-biriga  yaqinlashib,  teshikni  yopib  qo‘yadi.  Natijada  qon  bo‘lmachaga 

qaytmasdan, o‘pka qon tomiriga yo‘naladi.