Тошкент темир йўл мухандислари институти "Бухгалтерия ҳисоби ва аудит"

 
- Асосий капитал рентабеллиги 52,44407634 
- Ўз капитал рентабеллиги
-
48,30853328 
- Харажатлар рентабеллиги -35,52900844 
Натижаларни кўриб турибмизки даромад ва рентабеллик кўрсатгичлари 
тушиб кетган.Даромад ва рентабеллик кўрсатгичларини ошириш ва барқарор 
холатда ушлаб туриш учун қуйдаги тадбирларни амалга ошириш мақсадга 
мувофиқ деб ўйлайман; 

---

51 
- Ташиш таннархини камайтиришга катта таъсир кўрсатувчи кўрсаткич- 
меҳнат унумдорлиги ҳисобланади. Меҳнат унумдорлигининг даражасига 
таъсир 
кўрсатувчи 
асосий 
омиллар: 
темир 
йўлнинг 
техник 
жиҳозланганлигини ошириш, меҳнатини энергия билан қуролланганлиги 
п/ч жараёнларини автоматизация ва механизацияни жорий қилиш, ДАТК 
ишининг сифатини яхшилаш, эксплуатацион иш даражасини ошириш 
кабилар хисобланади.Мехнат унумдорлигини ўсиш захираси ҳар бир иш 
жойида иш вақтидан фойдаланишни яхшилаш, иш вақтини узлуксиз 
йўқотилишини бартараф этиш, ҳар бир п/ч операсиясида меҳнат 
сиғимини камайтириш ҳисобланади.Моддий харажатлар даражасининг 
ўзгариши хисобига ташиш таннархини камайиш даражаси умумий 
эксплуатацион харажатлар таркибида материал харажатларининг улуши 
ва ташиш бирлигига тўғри келадиган материал харажатлар меъёрларини 
ўзгариш даражасига боғлиқ бўлади; 
- Вагонлар паркини тўлдириш, йўл устки тузилишини кучайтириш, темир 
йўл йўналишларини автоблокировка ва диспечерлик марказлашуви 
билан жиҳозлаш, реконструкция ва модернизация бўйича бошқа чоралар 
темир йўл компаниясининг энергетика харажатларини тежалашини 
таъминлайди; 
- Ташиш ҳажмининг ўсиши эксплуатацион харажатлар тежалишини 
таъминлайди ва ташиш таннархини камайишига олиб келади.Ўртача 
шароитларда ташиш ҳажмининг 1% ошиши ташиш таннархини 0.4- 
0.45% камайишига олиб келади; 
- Асосий фондлардан фойдаланишни яхшилаш ва иш сифатини ошириш – 
ташиш таннархини камайишининг муҳим заҳирасидир; 
- Поезд массаси ва узунлигини ошириш, учаска тезлигини ошириш, вагон
ва локомотивлар ўртача суткада босиб ўтадиган масофасини ошириш, 
ҳаракатланувчи такиб иш унумдорлигини ошириш, вагон айланмасини 
қисқаришини, уларни бўш юриш фоизи, локомотивларни ёрдамчи ҳолда 
юриш фоизи қисқариши ва б. эксплуатасион харажатларни салмоқли 
улушда тежашга олиб келади; 
- Темир йўл транспорти мамлакат иқтисодиётида юқори даражадаги фонд 
сиғимига эга тармоқ ҳисобланади. Темир йўлда бир ишловчига бир неча 
марта кўп асосий фондлар (нархи бўйича) тўғри келади (бошқа 
тармоқларга қараганда). Бу миқдор бошқа транспорт турларига қараганда 
темир йўл транспортида анча катта.Шунинг учун ДАТК асосий 
фондларидан фойдаланиш даражасини ошириш ташиш таннархини 
камайтиришининг муҳим захираси ҳисобланади; 
- Ўзбекистоннинг темир йўл тармоғидаги ажралиб қолган (изолированные) 
учаскаларни боғлаш мақсадида стратегик темир йўлларни қуриш; 

---

52 
- -ҳаракатланувчи таркиб паркини модернизация қилиш ва тепловозларни 
электровозларга аста-секинлик билан алмаштириш (тармоқни электрлаш
дастурини амалга ошириш даражасида); 
- -юклар тақсимлашнинг асосий марказларини юкларни қайта ишлаш учун 
зарур бўлган қурилмалар билан та’минлаш; 
- -поездлар 
ҳаракат 
хавфсизлигини 
назорат 
қилиш 
тизимини 
модернизациялаш; 
- -ҳаракатланувчи таркиб бошқарувини замонавий компютерлаштирилган 
тизимини жорий қилиш ва б; 
- Алоҳида турдаги вагонларда ташиладиган юкларнинг бир хил бўлмаган 
тузилмаси нафақат вагон юкланмасига (таъсир ко’рсатади) балки юк 
ортиш-тушириш ишларини механизациялаштириш имконияти ва 
даражасига ҳам таъсир кўрсатади, демакки вагонларни юк ортиш ва 
туширишда туриб қолиш вақтга ҳам; 
- Вагонларнинг турли нархи ва амортизация меъёрлари вагонлар 
амортизациясига харажатларининг турли бўлишини белгилайди; 
- Вагонлар турлари бўйича таъмирга кириш даврининг ҳар хил бўлиши ва 
бир хил бўлмаган таъмирлаш бирлигини нархи ташиш бирлиги учун 
таъмирлаш бўйича турли харажатларни аниқлайди; 
- 
Шунингдек компанияга юк ташишни янада ошириш, ташилаётган юклар 
бутунлигини таъминлаш, поезд ва вагонларнинг техник ҳолати бўйича 
ишларни кучайтириш, поездлар ҳаракати жадвалларига риоя қилиш

---

53 
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 
1. Ўзбекистон республикасининг “Бухгалтерия хисоби тўғрисида” ги конун. 
2. Ўзбекистон республикаси Вазирлар махкамасининг “Махсулот (иш, хизмат) 
ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари таркиби ва молиявий 
натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисида” ги низом 1999 йил 5 -
февралдаги 54 - қарор. 
3. Каримов И. А. “Асосий вазифамиз ватанимиз тараққиёти ва халқимиз 
фаровонлиги янада юксалтиришдир”. Тошкент. 2010 йил 
4. Ергашев Е. “Иқтисодий ва молиявий тахлил”. Тошкент. “Молия” 2004 йил 
5. Пардаев М. Х. “Иқтисодий тахлил назарияси”. Самарқанд: “Зарафшон”. 2003 
йил 
6. Жумаева Т. Ж. “Иқтисодий тахлил назарияси”. Қарши. 2009 йил 
7. Ибрагимов А. Т, Рахимов М. ва бошқалар. “Иқтисодий тахлил”. Тошкент. 
“Молия” 2010 йил 
8. Силаев “Анализ хозяйсвенной деятельности на железнодорожном транспорте” 
Таш ИИТ 
9. 
Пинхасова А. “Иқтисодий тахлил” курс иши учун амалий қўлланма. 
ТошТЙМИ. Тошкент 2006 йил
.