Тошкент темир йўл муҳандислари институти «электр транспорти» кафедраси

3. Кучни қабул қилиш усулига кўра кузовлар кўтарувчи рамали ва ялпи кўтарувчи турларга бўлинади. Кўтарувчи рамали кузовларда кучли бош рама барча ташқи кучларни қабул қилади. Ялпи кўтарувчи кузовда ён деворлар, айрим ҳолларда том қисми рама билан қаттиқ боғланган ва яхлит конструкцияни ташкил қилади. Унинг барча элементлари ташқи кучларни қабул қилади. Кўтарувчи кузов кўтарувчи бош рамали кузовдан енгил бўлади.

Кўтарувчи бош раманинг асоси иккита кучли бўйлама балкалардир. Уларни аравачалар рамаларига нисбатан жойлашувига кўра кузовлар қамралган ва қамралмаган турларига бўлинади.

Қамралмаган турдаги кузовларда балкалар аравача рамаси устида жойлашган. Бунда бош рама кўндаланг кесими оғирлик маркази автотиркагичлар бўйлама ўқига нисбатан сезиларли баландликда жойлашган ва бўлама кучлар таъсир этганда рамада чўзилиш ёки сиқилиш кучланишлари билан бир вақтда эгилиш бўйича сезиларли кучланишлар ҳам ҳосил бўлади.

Қамралган турдаги кузовларда бош раманинг бўйлама балкалари габарит бўйича рухсат этилган энг катта масофда жойлаштирилади ва натижада улар аравача рамасини қамраб олади. (ВЛ60, ВЛ80)

• Ялпи кўтарувчи қамралган турдаги кузовлар енгил, кўтарувчи рамали қамралмаган турдаги кузовлар эса энг оғир кузовлар ҳисобланади.
• Ялпи кўтарувчи кузовлар қобиқсимон ёки ферма турида бўлиши мумкин. Ферма туридаги кузовлар кузовга таъсир этувчи юкламаларни қабул қилувчи каркасли деворларга эга бўлиб, кузов рамаси билан кашак ферма ҳосил қилади. Қобиқсимон кузовларнинг деворлари эса кузовга таъсир этувчи кучлар ён деворлар, том ва кабина қопламалари томонидан ҳам қабул қилинадиган қилиб лойиҳлаштирилади. Қобиқсимон кузовлар ферма туридаги кузовлардан енгилроқ бўлади.
• 4. Аэродинамик сифатларига кўра: а) суйриликсиз; б)